Alimenty na dziecko w Polsce – szerokie omówienie

Polskie prawo rodzinne i opiekuńcze jasno określa co to są alimenty, komu się należą i kto powinien je płacić. Znajdziemy w nim również wskazówki, które pomogą nam oszacować ich wysokość. Najczęstszą sytuacją, która odruchowo jest kojarzona z tym świadczeniem to relacja rodzic-dziecko. Utrzymanie dziecka przez rodziców nie jest bowiem obowiązkiem jedynie moralnym, ale jest też czynnością prawną. Istnieje przekonanie, że alimenty to świadczenie tylko pieniężne, są one jednak ogólnie rozumianym wkładem osobistym w wychowanie i utrzymanie dziecka, ale o tym później. Zacznijmy od podstaw.

Alimenty – komu się należą i kto je płaci?

Relacje w rodzinie są ściśle określone przepisami prawa, dlatego w zależności od stopnia pokrewieństwa występują różne zakresy zobowiązań pomiędzy członkami. Ogólnie rzecz biorąc świadczenie alimentacyjne należy się najbliższym członkom rodziny będącym w potrzebie materialnej. Można zatem wymagać ich od rodziców, od dziadków, od dzieci, a w niektórych przypadkach nawet od rodzeństwa. Kombinacji jest wiele, skupmy się jednak na najczęstszych adresatach tych świadczeń – dzieciach.

Alimenty na dziecko

Alimenty możemy traktować jako sumę środków pieniężnych oraz świadczeń w naturze, która niezbędna jest do zaspokojenia uzasadnionych potrzeb dziecka. Inaczej mówiąc, sprawowanie opieki nad dzieckiem również powinniśmy traktować jako wkład własny. Z tego powodu ostateczna kwota do podziału niekoniecznie będzie taka sama dla obojga rodziców. Dzieci niepełnoletnie nie mogą żądać alimentów nawet w przypadku niedostatku. W ich imieniu powinien wystąpić zatem przedstawiciel ustawowy, którym najczęściej jest jeden z rodziców. Po zakończeniu rozprawy sądowej to właśnie na jego ręce będą wypłacane pieniądze.

Alimenty od rodziców na dziecko niepełnoletnie

Najczęściej to rodzic, którynie mieszka z dzieckiem, pokrywa większą część sumy ustalonej przez Sąd. Dzieje się tak ze względu na to, że bieżąca opieka rodzica mieszkającego z dzieckiem, również jest brana pod uwagę jako sposób zaspokajania potrzeb dziecka. Co możemy zrobić w sytuacji, gdy nie można wyegzekwować świadczeń? Mamy możliwość zwrócenia się o pomoc do komornika. Niestety często okazuje się, że możliwości windykacyjne są ograniczone. Równie nieciekawie wygląda załatwienie sprawy przez Fundusz alimentacyjny. Co prawda został on stworzony, aby pomagać rodzicom w takich sytuacjach, niemniej jednak kwoty przez niego wypłacane są minimalne.

Alimenty na dziecko od dziadków

W przypadku, gdy pomimo posiadania wyroku sądowego nie mamy możliwości ubiegania się o świadczenie od drugiego rodzica, lub egzekwowanie ich jest znacznie utrudnione, rozwiązaniem mogą okazać się dziadkowie dziecka. Dziadkowie będą również zobowiązani do wypłacenia alimentów na dziecko w przypadku śmierci rodzica, jednak warunkiem, koniecznym do przychylnej decyzji sądu będzie tutaj udowodnienie faktu, że dziecko znajduje się w niedostatku.

Zobacz też: Egzekucja alimentów – czyli co robić, gdy były mąż lub żona nie płaci?

Alimenty bez rozwodu

O alimenty na dziecko może strać się również rodzic, który pozostaje w związku małżeńskim z drugim rodzicem, jeśli ten uchyla się od udzielania pomocy materialnej lub niematerialnej na rzecz dziecka. Między członkami rodziny panuje zasada równej stopy życia, która wymaga od rodziców dzielenia się z dziećmi dochodami (nawet skromnymi). Dziecko i rodzic powinni w równym stopniu mieć możliwość zaspokajania swoich uzasadnionych potrzeb, takich jak zapewnienie dachu nad głową, żywności, odzieży czy pomocy naukowej i medycznej.

Zobacz też: Pozew o rozwód – wzór z szerokim omówieniem

Alimenty na dziecko pełnoletnie

O alimenty może starać się dziecko, które skończyło 18 lat, jednak wykaże uzasadnioną niezdolność do podjęcia pracy. Fakt ten jest najczęściej związany z chęcią dalszej nauki. Pełnoletnie dziecko może wtedy osobiście złożyć wniosek pociągając do odpowiedzialności rodzica. Sytuacja ta jest wyjątkowo nieprzyjemna i warto nadmienić, że można skorzystać z pomocy adwokata, ustalając go swoim pełnomocnikiem.

Pełnoletnie dziecko musi jednak liczyć się z tym, że będzie musiało samodzielnie zeznawać przed sądem odnośnie swojej sytuacji finansowej. Rozprawa sądowa niekoniecznie musi skończyć się orzeczeniem na korzyść dziecka. Rodzic może się uchylić od płacenia alimentów na dorosłe dziecko, jeżeli jego sytuacja finansowa jest niekorzystna i nie stać go na płacenie świadczenia. Każda taka sytuacja jest jednak skrupulatnie badana podczas postępowania alimentacyjnego.

Jaka jest wysokość alimentów?

Kwestia obliczania wysokości alimentów jest dość złożona i nie możemy z góry przewidzieć, jaka będzie kwota zasądzana przez Sąd. Mamy jednak możliwość szacunkowego określenia wysokości alimentów. Od czego zależy wysokość alimentów? Na pewno od wynagrodzenia pozwanego, jednak kwestią ważniejszą jego faktyczna zdolność zarobkowa i majątkowa. Jest ona obliczana na podstawie kwalifikacji zawodowych i stanu majątku.

Drugą składową równania są uzasadnione potrzeby dziecka. Zależą one od wieku dziecka oraz od poziomu życia rodziców. Zgodnie z zasadą równej stopy życia dziecko ma takie samo prawo do zaspokajania tych potrzeb jak jego rodzice. Wiek dziecka również jest kluczowy, ze względu na to, że im dziecko starsze, tym wyższe koszty jego utrzymania.

Oprócz potrzeb materialnych powinniśmy wziąć pod uwagę jest również obecność rodzica w życiu dziecka. Dlatego uzasadnione jest, że to osoba, która sprawuje regularną opiekę ma prawo do ubiegania się o alimenty. Gdy rodzice nie żyją w związku, najczęściej to rodzic, z którym dziecko mieszka zwróci się do adwokata o pomoc w złożeniu wniosku o alimenty. W przypadku sprawy rozwodowej Sąd obowiązkowo orzeka wysokość należnych alimentów wraz z decyzją o miejscu zamieszkania dziecka.

Pozew o alimenty – wymagane dokumenty

Idealną sytuacją byłoby dobrowolne wypłacanie alimentów przez jednego z rodziców. Nie da się jedna ukryć, że sprawy dotyczące tego typu świadczeń najczęściej kończą się w Sądzie. Dzieje się tak zazwyczaj z powodu braku porozumienia odnośnie kwoty wypłacanych świadczeń lub samego obowiązku ich płacenia. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek trudności w egzekwowaniu świadczenia pomocy przez jednego z rodziców rozwiązaniem może być pozew o alimenty.

Co powinien zawierać wniosek o alimenty?

Wniosek o alimenty przede wszystkim powinien zawierać uzasadnienie wymagalności świadczenia. Powinniśmy się skupić zatem na wyjaśnieniu codziennych potrzeb dziecka i udowodnieniu kosztów z nimi związanych. Przydadzą się nam wszystkie rachunki i faktury oraz każde inne dowody zakupu na rzecz dziecka lub zaspokajania jego podstawowych potrzeb.

Ponadto we wniosku powinniśmy wskazać stan sytuacji majątkowej pozwanego rodzica. Pozwoli to na oszacowanie odpowiedniej wysokości alimentów. W niektórych sytuacjach konieczne będzie również uzasadnienie sytuacji majątkowej, w której znajduje się dziecko, jak w przypadku pełnoletnich dzieci, będących w niedostatku.

Alimenty a 500 plus

Świadczenie rodzinne 500 plus to stosunkowo nowa forma pomocy rodzinom, dlatego podlega ciągłym modyfikacjom. Początkowo było ono uznawane za kwotę częściowo pokrywającą potrzeby dziecka. Wpływało to oczywiście na końcową kwotę alimentów ustalanych przez Sąd, jednak szybko spotkało się z publiczną krytyką. Ustawodawca postanowił więc doprecyzować przepisy, aby świadczenie to nie wpływało w żaden sposób na wyliczanie wysokości alimentów na dziecko.