Czy posiadanie i uprawa konopi na własny użytek jest legalna?

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii określa, że zabronione jest posiadanie konopi innych niż włókniste (art. 62). Zabronione jest także uprawianie tych konopi (art. 63). Nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku sprawca poniesie odpowiedzialność karną, a tym bardziej że zostanie wobec niego orzeczona kara pozbawienia wolności. W szczególności dotyczy to przypadków związanych z posiadaniem lub uprawą narkotyków na własny użytek. Chodzi tu o narkotyki nieprzeznaczone do dystrybucji, a także nieprzeznaczone do przekazania nawet najbliższym osobom. Prawo polskie zawiera instytucje pozwalająca na uznanie, że w niektórych przypadkach posiadania lub uprawy konopi sprawca nie popełnia przestępstwa albo że pomimo jego popełnienia kara nie zostanie wykonana. Wśród nich należy wskazać na:

• umorzenie, o którym mowa w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii;
• warunkowe umorzenie postępowania;
• warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności (tzw. zawiasy);
• umorzenie postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu.

Umorzenie, o którym mowa w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

O tej instytucji napisaliśmy szerszej w jednym z poprzednich artykułów: https://kancelaria.lexay.pl/posiadanie-narkotykow-jaka-kara-za-to-grozi/

Przesłanką umorzenia postępowania w powyższym trybie jest ustalenie, że sprawca posiadał narkotyki na własny użytek. O tym, czy ilość oraz jakość narkotyków świadczą o przeznaczeniu na własny użytek, zadecyduje organ umarzający postępowania, czyli prokurator albo sąd. Co do zasady przyjmuje się, że w zakresie pojęcia „ilość nieznaczna” narkotyków przeznaczonych na własny użytek mieści się niewielka liczba porcji przygotowanych do doraźnego spożycia przez sprawcę, czyli 1-2 porcje, lecz z pewnością nie więcej niż kilka. Praktyka wymiaru sprawiedliwości ponadto wskazuje, że łagodniej są traktowani sprawcy, którzy posiadają marihuanę, niż ci, którzy posiadają tzw. twarde narkotyki, czyli m.in. heroinę czy mefedron. W niektórych przypadkach organy biorą pod uwagę czynniki nietypowe, takie jak umieszczenie kilku porcji marihuany w osobnych woreczkach, a nie w jednym opakowaniu. Takie przechowywanie narkotyku może świadczyć o zamiarze przekazania marihuany innym osobom, co wykluczy możliwość umorzenia postępowania.

Umorzenie, o którym mowa w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, odnosi się wyłącznie do posiadania narkotyków w tzw. typie podstawowym (at. 62 ust. 1) oraz do wypadku mniejszej wagi (art. 62 ust. 3), nigdy zaś do posiadania znacznej ilości narkotyków. Nie odnosi się natomiast do uprawy konopi innych niż włókniste, co mogłoby prowadzić do wniosku, że uprawa tych konopi na własny użytek zawsze prowadzi do wymierzenia i wykonania kary. Tak jednak nie jest, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu.

Warto wskazać, że większość przypadków związanych z posiadaniem nieznacznej ilości narkotyków na własny użytek kończy się umorzeniem na podstawie art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Choć nie istnieją w odniesieniu do tego oficjalne statystyki, praktyka zawodowa pokazuje, że wysoki odsetek wskazanych spraw zakończy się umorzeniem.

Warunkowe umorzenie postępowania

O wymogach, które musi spełnić sprawca przestępstwa, aby możliwe było warunkowe umorzenie postępowania, napisaliśmy we wcześniejszym artykule: https://kancelaria.lexay.pl/warunkowe-umorzenie-postepowania/

W kontekście posiadania i uprawy konopi warto zwrócić szczególną uwagę na przesłankę społecznej szkodliwości czynu, która nie może być znaczna. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu, sąd weźmie zatem pod uwagę okoliczność, że konopie były posiadane lub uprawiane na własny użytek, co wiąże się z motywacją sprawcy. Należy przy tym podkreślić, że warunkowe umorzenie postępowania pozostawiono wyłącznie do dyspozycji sądu. Prokurator może jedynie skierować do sądu wniosek o umorzenie w powyższym trybie.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności

Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Jest to instytucja mocno związana z oceną osobowości sprawcy oraz oceną jego motywacji odnoszącej się do posiadania lub uprawy konopi. W przypadku, gdy nie będzie możliwe umorzenie postępowania w trybie art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ani warunkowe umorzenie postępowania, w grę mogą wejść właśnie tzw. zawiasy. W tym przypadku nie jest wymagane ustalenie, że sprawca posiadał lub uprawiał konopie w nieznacznej ilości. Możliwe jest zastosowanie zawiasów również w przypadku, gdy sprawca posiadał lub uprawiał dużą ilość konopi, która może być uznana nawet za znaczną. Należy jednak poczynić następującą uwagę: posiadanie znacznej ilości marihuany jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 1 roku do lat 10 (art. 62 ust. 2), a uprawa mogąca dostarczyć znacznej ilości żywicy lub ziela konopi innych niż włókniste – od 6 miesięcy do lat 8 (art. 63 ust. 2). W przypadku posiadania znacznej ilości konopi sąd musiałby zatem wymierzyć najniższą możliwą karę.

Wypadek mniejszej wagi

W przypadku posiadania, a nie uprawy konopi, istnieje dodatkowo szczególna podstawa do złagodzenia odpowiedzialności karnej sprawcy. Chodzi tu o wypadek mniejszej wagi, który odnosi się do posiadania narkotyków w typie podstawowym (art. 62 ust. 1). Sprawca wobec tego będzie podlegał grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 62 ust. 3). Oceniając, czy zachodzi wypadek mniejszej wagi, sąd weźmie pod uwagę m.in. cel posiadania konopi. Przeznaczenie narkotyku na własny użytek znacząco zwiększy szanse na uznanie, że zachodzi wspomniany wypadek.

Warto pamiętać, iż istnieją instytucje, które pozwolą na złagodzenie lub nawet wykluczenie dolegliwości karnej, a sam fakt posiadania lub uprawy na własny użytek jest okolicznością łagodzącą. W każdym przypadku zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami, którzy pomogą wybrać najlepsze rozwiązanie dla Ciebie. Pamiętać przy tym należy, iż okoliczności każdej sprawy są inne, profesjonalne i szybkie zajęcie się sprawą może znacznie skrócić Twój proces.