Czym jest Europejski Nakaz Aresztowania?

Europejski Nakaz Aresztowania jest to wydawana przez organ sądowy jednego z państw Unii Europejskiej decyzja sądowa o aresztowanie osoby podejrzanej lub oskarżonej o popełnienie przestępstwa, która przebywa na terytorium innego państwa.

Europejski Nakaz Aresztowania – najważniejsze informacje

Europejski Nakaz Aresztowania ma zastosowanie we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Jest środkiem prawnym powołanym na mocy Decyzji Ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002r. w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania i procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi (2002/584/WSiSW).

ENA stosuje się również w odniesieniu do osób skazanych za popełnienie przestępstwa. Europejski Nakaz Aresztowania można wydać również w stosunku do osoby, która została skazana na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu i nie wywiązała się z wykonania dodatkowych obowiązków nałożonych na nią przez sąd np. środka karnego w postaci naprawienia szkody. 

Europejski Nakaz Aresztowania zobowiązuje zagraniczne organy ścigania do zatrzymania osoby objętej tym dokumentem i wydania jej do kraju, który wystąpił z wnioskiem o europejski nakaz aresztowania. Mechanizm ENA opiera się na zasadzie wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych. Co do zasady nie ma znaczenia czy kraj, który ma aresztować i wydać osobę również uznaje dany czyn za przestępstwo. 

Za jakie przestępstwa można być poszukiwanym ENA?

Zgodnie z treścią art. 607b kodeksu postępowania karnego wydanie nakazu jest niedopuszczalne, gdy:

1. W związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem karnym przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku
2. W celu wykonania kary pozbawienia wolności w wymiarze do 4 miesięcy albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na czas nieprzekraczający 4 miesięcy. 

A contrario ENA może zostać wydane w sytuacji, gdy mamy do czynienia z przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności, na co najmniej rok. A także w sytuacji wykonania kary pozbawienia wolności w wymiarze, co najmniej 4 miesięcy oraz wykonania innego środka polegającego na pozbawienie wolności na czas przekraczający okres 4 miesięcy. 

Europejski Nakaz Aresztowania – uchylenie

Europejski Nakaz Aresztowania może zostać uchylony w sytuacji, gdy zasądzony wyrok, który stanowi podstawę wydania nakazu zostanie m.in. uchylony z tytułu przedawnienia, odroczony w skutek choroby psychicznej, odroczony, jeśli jego wykonanie niosłoby za sobą zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny, czy też wyrok został zamieniony na karę grzywny.

By uchylić europejski nakaz aresztowania niezbędne jest uzyskanie pozytywnej decyzji w postępowaniu przed sądem państwa, które wydało nakaz. 

Wykonanie ENA

Do wystąpienia o przekazanie przez Polskę osoby ściganej na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania uprawnione są wyłącznie organy sądowe państw członkowskich UE. Ustawodawca podkreślił, że celem tych czynności może być jedynie przeprowadzenie postępowania karnego przeciwko osobie ściganej lub wykonanie orzeczonej wobec niej kary pozbawienia wolności albo innego środka izolacyjnego.

Wykonania ENA odmawia się, jeżeli:

1. Przestępstwo, którego dotyczy nakaz europejski podlega darowaniu na mocy amnestii, w wypadku jurysdykcji polskich sądów karnych
2. W stosunku do osoby ściganej zapadło prawomocne orzeczenie, co do tych samych czynów w innym państwie oraz, w wypadku, gdy osoba skazana za te same czyny odbywa karę lub ją odbyła albo kara nie może być wykonana według prawa państwa, w którym wyrok zapadł
3. W stosunku do osoby ściganej zapadło prawomocne orzeczenie o przekazaniu do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej
4. Osoba, której dotyczy europejski nakaz, z powodu wieku nie ponosi według prawa polskiego odpowiedzialności karnej za czyny będące podstawą wydania nakazu europejskiego.

Terminy podejmowania decyzji o wykonanie ENA

Zgodnie z treścią art. 607m k.p.k. postanowienie w przedmiocie przekazania powinno zakończyć się prawomocnie w terminie 60 dni od dnia zatrzymania osoby ściganej lub 10 dni od złożenia przez nią oświadczenia, o wyrażeniu zgody na przekazanie. 

W szczególnych przypadkach, gdy nie można dotrzymać powyższych terminów, postanowienie w przedmiocie przekazania można wydać w terminie kolejnych 30 dni od dnia upływu tych terminów. O opóźnieniu należy powiadomić organ sądowy, który wydał nakaz europejski, podając przyczynę wystąpienia opóźnienia.

Podsumowanie

W ramach podsumowania można obalić jeden z mitów dotyczących Europejskiego Nakazu Aresztowania. Jednym z nich jest przekonanie, że ENA jest instrumentem prawnym, który służy do ścigania najcięższych zbrodni w obszarze Unii Europejskiej. Przekonanie to jest błędne, ponieważ jak wspomniano wyżej zakres przedmiotowy, ENA jest o wiele szerszy.

Wprowadzenie ENA stanowi ważny instrument w walce z przestępczością na terenie Unii Europejskiej. Przede wszystkim ta decyzja sądowa stanowi znaczne uproszczenie dotychczasowego systemu pomocy prawnej w sprawach karnych oraz systemu ekstradycyjnego UE.