Dochodzenie alimentów gdy ojciec dziecka mieszka za granicą

Często zdarza się, że matka dziecka, po kilku latach sporu z jego ojcem o zasądzenie i wysokość alimentów uzyskuje korzystne dla niej orzeczenie, jednak ojciec dziecka pomimo tego nie wywiązuje się z nałożonego na niego obowiązku. Wówczas na wniosek matki wszczynane jest postępowanie egzekucyjne. Sprawa komplikuje się jednak gdy ojciec dziecka wyjeżdża za granicę, ponieważ trzeba wówczas sięgnąć do przepisów prawa międzynarodowego, które ze względu na ich poziom skomplikowania niejednokrotnie przysparzają trudności nawet doświadczonym prawnikom.

Kiedy dochodzenie alimentów z zagranicy jest możliwe?

Artykuł dotyczy sytuacji, w której matka małoletniego dziecka uzyskała już prawomocne orzeczenie sądu, w którym podano kwotę jaką ojciec dziecka jest zobowiązany uiszczać. Może być to wyrok sądu lub ugoda sądowa. Ponadto ojciec dziecka posiada dług z tytułu nieuiszczania alimentów tj. zwleka z ich zapłatą min. 2 miesiące. Gdy zostaną spełnione te dwie przesłanki należy zbadać, czy Polska posiada umowę międzynarodową(wielostronną, dwustronną lub umowę o wzajemność) z państwem, na terenie którego przebywa ojciec dziecka w celu ustalenia jurysdykcji, możliwości dochodzenia alimentów w tym państwie, sposobu w który się to odbywa oraz warunków, które należy spełnić. Należy pamiętać, iż inne przepisy znajdą zastosowanie gdy ojciec dziecka przebywa w państwie członkowskim Unii Europejskiej, a inne gdy mieszka w państwie spoza UE.

Jak wyegzekwować alimenty od ojca przebywającego na terenie Unii Europejskiej?

W tej sytuacji należy sięgnąć do przepisów Rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Zgodnie z art. 17 ust. 2 ww. rozporządzenia orzeczenie alimentacyjne wydane w Polsce jest automatyczne uznawane za wykonalne w innych państwach członkowskich.

Matka dziecka może zatem wystąpić z wnioskiem za pośrednictwem sądu okręgowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania do specjalnego urzędu centralnego w kraju Unii Europejskiej, w którym mają być dochodzone alimenty. Aby złożyć wniosek o egzekucję alimentów do państwa w którym przebywa ojciec dziecka wymagane są różne dokumenty, w zależności od tego, czy adres zamieszkania ojca dziecka jest znany czy nie, a także w zależności od wykazu potrzebnych dokumentów określonego przez poszczególne sądy okręgowe.

Jak wyegzekwować alimenty od ojca przebywającego poza Unią Europejską?

W tym przypadku należy sięgnąć do przepisów odpowiednich aktów prawnych, różnych ze względu na kraj zamieszkiwania ojca dziecka. I tak dla państw takich jak: Albania, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Brazylia, Gujana, Honduras, Kazachstan, Czarnogóra, Nikaragua, Norwegia, Turcja, Ukraina, Serbia, Stany Zjednoczone Ameryki, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej zastosowanie znajdzie Konwencja o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny, z dnia 23 listopada 2007 r.

Natomiast jeżeli ojciec dziecka przebywa na terenie takich państw jak: Algieria, Argentyna, Australia, Barbados, Białoruś, Brazylia, Burkina Faso, Chile, Chiny, Ekwador, Filipiny, Gwatemala, Haiti, Izrael, Kazachstan, Kirgistan, Kolumbia, Macedonia, Maroko, Meksyk, Mołdawia, Monako, Niger, Nowa Zelandia, Pakistan, Republika Środkowo-Afrykańska, Republika Zielonego Przylądka, Serbia, Seszele, Sri Lanka, Surinam, Szwajcaria, Tajwan, Turcja, Urugwaj, Watykan należy sięgnąć do przepisów Konwencji Nowojorskiej z 20 czerwca 1956 r.

W obu przypadkach, wniosek o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych składany jest za pośrednictwem właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka sądu okręgowego zgodnie z wymaganymi prawem dokumentami. Sąd okręgowy zwraca się wówczas do odpowiedniego organu wzywanego państwa o wszczęcie egzekucji. W niektórych przypadkach wymagane będzie również stwierdzenie wykonalności polskiego orzeczenia przez sąd obego państwa.

Jeżeli ojciec dziecka mieszka w kraju niewymienionym powyżej szczegółowych unormowań w zakresie uznawania wykonalności orzeczeń alimentacyjnych sądu polskiego oraz składania wniosków o wszczęcie egzekucji należy szukać w licznych umowach dwustronnych dotyczących obrotu prawnego w sprawach rodzinnych, na podstawie których istnieje możliwość dochodzenia roszczeń alimentacyjnych w innych krajach. Nie jesteśmy w stanie wymienić wszystkich z nich, gdyż na potrzeby tego artykułu pragniemy odnieść się do najbardziej istotnych kwestii.

Jak wygląda egzekucja roszczeń alimentacyjnych w Wielkiej Brytanii?

Po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej pojawiło się wiele problemów dotyczących dochodzenia alimentów w przypadku gdy ojciec dziecka przebywa na terenie tego państwa.

Należy w pierwszej kolejności ustalić datę, w której wszczęto postępowanie o wydanie orzeczenia nakładającego obowiązek alimentacji. Datą graniczną jest 01.01.2021r. Jeżeli postępowanie to zostało wszczęte przed tą datą stosuje się przepisy europejskie, w związku z tym procedura dochodzenia alimentów wygląda tak jak zostało to opisane w punkcie 2 niniejszego artykułu.

Gdy postępowanie wszczęto w dniu 01.01.2021r. lub później stosuje się przepisy Konwencji haskiej z 23 listopada 2007 r., a co za tym idzie egzekucja alimentów od ojca dziecka przebywającego na terenie Wielkiej Brytanii przedstawia się tak, jak jest to opisane w punkcie 3 artykułu. Jest ona zatem bardziej skomplikowana i nie korzysta z ułatwień, które istnieją między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Podsumowanie

Na potrzeby niniejszego artykułu skupiono się na wskazaniu właściwych przepisów prawnych mających zastosowanie w stosunku do danego państwa, gdyż jest to pierwsza i podstawowa kwestia, którą należy ustalić w procesie dochodzenia alimentów od ojca dziecka przebywającego za granicą, a która ze względu na skomplikowanie i wielość aktów prawnych nastręcza poważnych trudności. Dopiero po ustaleniu jakie przepisy będą miały zastosowanie w konkretnym przypadku można na ich podstawie ustalić jurysdykcję danego państwa, sposób wszczęcia postępowania egzekucyjnego za granicą, a następnie złożyć szereg wymaganych dokumentów w języku obcym. Najlepiej zatem skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który poprowadzi nas przez cały ten proces.