Dozór elektroniczny czyli tzw. ,,bransoletka” alternatywą dla kary pozbawienia wolności?

Zgodnie z założeniami polskiego ustawodawcy, kary izolacyjne powinny być ostatecznością w wymierzaniu sprawiedliwości przez sądy. Ich zastosowanie ma miejsce w sytuacjach, gdy inne środki karne okazują się niewystarczające. W dążeniu do zapewnienia równowagi między wymiarem kary a poszanowaniem godności jednostki, istotnym celem jest rozwój alternatywnych metod odbywania kar, które umożliwią skazanym wykonanie kary na wolności. Jednym z takich rozwiązań jest system dozoru elektronicznego, który jest przewidziany przez prawo wielu krajów, w tym także Polski.

Czym jest dozór elektroniczny?

Dozór elektroniczny pozwala osobie skazanej na odbycie kary pozbawienia wolności w miejscu jej zamieszkania, przy zastosowaniu systemów elektronicznych, które na żywo przekazują dane o lokalizacji takiej osoby do organów ścigania. Kodeks karny wykonawczy przewiduje 3 rodzaje dozoru:

1. dozór stacjonarny – kontrola przebywania przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd albo komisję penitencjarną miejscu;
2. dozór mobilny – kontrola bieżącego miejsca pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie skazany przebywa;
3. dozór zbliżeniowy – kontrola zachowywania przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd.

Właśnie w trybie dozoru stacjonarnego jest wykonywana kara pozbawienia wolności. Zazwyczaj miejscem odbywania kary jest miejsce zamieszkiwania skazanego. Jeśli wspólnie ze skazanym zamieszkują inne osoby pełnoletnie – wymagana jest ich zgoda na odbywanie kary w mieszkaniu. Zgoda obejmuje także ewentualne czynności kontrolne prowadzone przez organy penitencjarne. Warto zaznaczyć, że cofnięcie takiej zgody nie jest możliwe.

Obowiązki skazanego

Mimo, że skazany przebywa we własnym domu, spoczywają na nim pewne obowiązki. W przypadku niestosowania się do omawianych wymagań, kara dozoru elektronicznego jest zamieniana na karę pozbawienia wolności odbywaną w zakładzie karnym.

Skazany ma obowiązek zezwolić odpowiednim organom na założenie nadajnika. Skazany ma także obowiązek dbania o nadajnik, chronienia przed uszkodzeniem i utratą a także ładowania. Oprócz tego, skazany ma obowiązek umożliwić organom ścigania na każde ich żądanie dokonanie kontroli, naprawy lub zamiany nadajnika. W tym celu osoba objęta nadzorem musi umożliwić funkcjonariuszom wejście na teren nieruchomości. Także osoba objęta nadzorem jest zobowiązana do niezwłocznego zgłoszenia wszelkich naruszeń lub awarii systemu dozoru.

Jeśli organy ścigania wezwą skazanego do złożenia wyjaśnień dotyczących wymiaru kary – ma on obowiązek takie wyjaśnienia złożyć. Mogą one być udzielane także przy użyciu rejestratora stacjonarnego, na który czasami mogą przychodzić połączenia. Jeśli taka sytuacja będzie miała miejsce, skazany musi takie połączenia odbierać.

Prawa skazanego

Zgodnie z obowiązującym prawem, osobie objętej dozorem przysługuje także szereg praw związanych z odbyciem kary. Przede wszystkim, skazany nie musi przebywać w miejscu sprawowania nadzoru 24 godziny na dobę. Sąd określa dni tygodnia i przedział czasowy, w którym jest możliwość opuszczenia domu na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w szczególności w celu:

1. świadczenia pracy;
2. robienia niezbędnych zakupów;
3. wykonywania praktyk religijnych;
4. sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą;
5. kształcenia, samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej;
6. korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych;
7. komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem oraz wybranym przez siebie przedstawicielem skazanego, organizacjami społecznymi, które udzielają pomocy osobom karanym;
8. utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami;
9. korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii.

Skazany ma prawo złożyć wniosek do sądu penitencjarnego o zmianę dni tygodnia i przedziałów czasowych w przypadkach uzasadnionych okolicznościami. W przypadku niecierpiącym zwłoki udzielić zgody może także kurator zawodowy. Także na wniosek skazanego w uzasadnionych przypadkach sąd może zmienić miejsce odbywania kary.

W przypadkach szczególnie ważnych dla skazanego, uzasadnionych względami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi, sądowy kurator może zezwolić skazanemu opuścić miejsce wykonywania dozoru na okres nieprzekraczający jednorazowo 7 dni. Jednak, jeżeli pojawiły się informacje, że skazany może naruszyć porządek prawny w okresie zezwolenia, kurator cofa zezwolenie i nie wydaje go ponownie.

Jeśli ważne względy zdrowotne lub osobiste wymagają opuszczenia miejsca odbywania kary na okres dłuższy niż 7 dni, skazany może złożyć wniosek do sądu penitencjarnego o zarządzenie przerwy w wykonaniu kary. Przerwa może zostać odwołana, jeśli skazany rażąco narusza porządek prawny lub korzysta z przerwy niezgodnie z przeznaczeniem.

Jeżeli wystąpi zagrożenie dla życia lub zdrowia, nadajnik może być ściągnięty za zgodą sądu lub kuratora zawodowego.

Warto zaznaczyć, że osoba objęta nadzorem może złożyć zażalenie do sądu w przypadku niewłaściwego traktowania.

Skazany ma prawo do uczestnictwa w życiu społecznym. Nie ma żadnych prawnych przeszkód ku temu, by przyjmować gości w miejscu wykonywania dozoru. Sąd może nałożyć na osobę objętą nadzorem obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających.

Podsumowanie

Podsumowując, dozór elektroniczny stanowi innowacyjną metodę odbywania kar, która pozwala osobom skazanym na karę pozbawienia wolności wykonać ją poza zakładem karnym. Dzięki zastosowaniu systemów elektronicznych, organy ścigania mogą monitorować lokalizację skazanych w czasie rzeczywistym, co przyczynia się do skuteczności nadzoru. Rodzaje dozoru elektronicznego, takie jak dozór stacjonarny, mobilny i zbliżeniowy, są precyzyjnie określone przez prawo karno-wykonawcze.

Osoby objęte dozorem elektronicznym mają zarówno prawa, jak i obowiązki. Wśród obowiązków skazanych znajduje się m.in. zapewnienie funkcjonariuszom wejścia na teren nieruchomości w celu kontroli nadajnika oraz zgłaszanie wszelkich awarii systemu dozoru. Jednakże skazani mają także szereg praw, takich jak możliwość opuszczenia miejsca nadzoru na określony czas w celu podjęcia różnych działań, czy uczestnictwo w życiu społecznym.

System dozoru elektronicznego stanowi przykład zmian w systemie penitencjarnym, które mają na celu zarówno zapewnienie skuteczności wymierzania sprawiedliwości, jak i poszanowanie godności jednostki. Jego stosowanie wymaga jednak precyzyjnego zdefiniowania praw i obowiązków skazanych oraz ciągłego monitorowania jego skuteczności i ewentualnych potrzeb modyfikacji. Jeżeli zastanawiasz się nad odbyciem kary w systemie dozoru elektronicznego skontaktuj się z naszą Kancelarią przygotujemy dla Ciebie odpowiedni wniosek.