Podwyższenie alimentów w 2022 r. – co należy wiedzieć

Podwyższenie alimentów nie jest możliwe zawsze i w każdym przypadku. Art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje, że „w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”.

Zmiana stosunków stanowi jednak pojęcie nieostre i dość ogólne. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 1981 r., sygn. akt III CRN 21/81 podstawą powództwa z art. 138 k.r.o. może być tylko zmiana stosunków, która jest późniejsza w stosunku do daty ustalenia pierwotnie wysokości alimentów. Oznacza to, że podstawą zmiany wysokości świadczenia alimentacyjnego nie mogą być zmiany, które nastąpiły przed wydaniem orzeczenia o dotychczasowej wysokości obowiązku alimentacyjnego.

Ponadto w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 15 stycznia 2020 r., sygn. akt VI RCa 134/19 przeczytamy, że: „Powództwo o zmianę wyroku w trybie art. 138 k.r.o. wchodzi w rachubę od chwili zmiany stosunków, nie wcześniej jednak niż po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego alimenty. Sąd bada „zmianę stosunków”, dla stwierdzenia której koniecznym jest ustalenie stosunków pierwotnych. Nie jest przy tym dopuszczalne żądanie zmiany prawomocnego orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego tylko na tej podstawie, że orzeczenie to zostało wydane w sposób wadliwy, bez należytego wyjaśnienia rzeczywistego stanu faktycznego. Uchylenie obowiązku alimentacyjnego z datą uprawomocnienia się orzeczenia pierwotnego doprowadziłoby do naruszenia powagi rzeczy osądzonej”.

Poprzez zmianę stosunków należy rozumieć zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego oraz zakresu świadczeń alimentacyjnych, a więc:

• Usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego
• Zarobkowych i majątkowych możliwości obowiązanego

Zaistniałe zmiany muszą mieć przede wszystkim charakter trwały, zasadniczy oraz nie wyczerpywać przesłanek, które w istotny sposób wpływają na istnienie bądź zakres obowiązku alimentacyjnego.

Zwiększenie wynagrodzenia lub majątku zobowiązanego

Jednym z oczywistych przypadków, gdy zasadna jest zmiana wysokości alimentów jest uzyskanie podwyżki lub zmiana pracy na lepiej płatną przez zobowiązanego do zapłaty alimentów, a także sytuacja zwiększenia się majątku zobowiązanego np. poprzez odziedziczenie dużego spadku lub wygraną na loterii. O podwyższenie alimentów można ubiegać się również w sytuacji, gdy obniżeniu uległy koszty życia zobowiązanego. Do sytuacji obniżenia kosztów życia zobowiązanego zalicza się takie sytuacje jak: usamodzielnienie się innych dzieci zobowiązanego, spłacenie kredytu, czy też wzięcie rozwodu.

Należy pamiętać, że podstawową kwestią, jaką sąd bierze pod uwagę przy określaniu wysokości alimentów, jest wyznaczenie proporcji między możliwościami rodziców i potrzebami dziecka. Wraz ze zwiększeniem się możliwości finansowych rodzina z obowiązkiem alimentacyjnym możliwa jest zmiana zasądzonej kwoty.

Zwiększenie się potrzeb uprawnionego do alimentów

Sytuacją kiedy konieczne jest zwiększenie wysokości alimentów na rzecz uprawnionego jest niewątpliwie zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Wraz z wiekiem dziecka zmieniają się jego potrzeby, a więc zmieniają się również kwestie związane z jego utrzymaniem. Należy pamiętać, że nie wystarczy samo stwierdzenie, że wzrosły potrzeby uprawnionego do alimentów, należy ten stan wykazać za pośrednictwem rachunków i faktur.

Do zmian w tym zakresie zalicza się przede wszystkim wzrost kosztów utrzymania dziecka na poziomie odpowiadającym poziomowi życia zobowiązanego do płacenia alimentów. Zobowiązany do płacenia alimentów musi zapewnić dziecku, na którego rzecz płacone są alimenty do zapewnienia mu warunków mieszkaniowych, transportowych, wypoczynkowych itd. na poziomie odpowiadającym poziomowi np. sprzed rozwodu.

Zwiększenie potrzeb uprawnionego do alimentów mogą być związane ze zmianami w życiu uprawnionego tj. rozpoczęcie studiów czy wyprowadzka do dużego miasta, gdzie koszty utrzymania są wyższe. Do kosztów związanych z rozwojem osobistym uprawnionego, które wpływają na zwiększenie jego potrzeb zalicza się m.in. uczęszczanie na zajęcia pozalekcyjne, korepetycje, szkoły językowe a także zajęcia sportowe/artystyczne. Możliwość zapewnienia dziecku dostępu do ww. wymienionych zajęć musi odpowiadać zdolności majątkowej i zarobkowej zobowiązanego do płacenia alimentów.

Zgodnie z wyrokiemSądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 3 grudnia 2020 r., sygn. akt: III RC 47/20: „Dla zasadności żądania podwyższenia alimentów konieczne jest wykazanie, że nastąpił istotny wzrost usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz, że zwiększyły się możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim zezwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentowania”. Rozstrzygnięcie o żądaniu podwyższenia kwoty alimentów wymaga więc porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o podwyższeniu alimentów. Zgodnie z art. 6 kodeksu cywilnego to strona powodowa musi wykazać, że doszło do zmian, które uzasadniają żądanie o podwyższeniu obowiązku alimentacyjnego.

Zmiana sytuacji geopolitycznej i gospodarczej – alimenty w 2022 r.

Jako czynnik wpływający na konieczność podwyższenia wysokości alimentów na rzecz uprawnionego jest chociażby zmiana sytuacji geopolitycznej i gospodarczej. Obserwując aktualną sytuację zarówno w Polsce jak i na świecie niewątpliwie jest to jeden z powodów, który może wpłynąć na zmianę wysokości świadczenia alimentacyjnego. Konflikt zbrojny na Ukrainie intensywnie wpływa również na sytuację gospodarczą w Polsce.

Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez Główny Urząd Statystyczny w kwietniu 2022 r. wskaźnik inflacji wzrósł średnio o 12,4% niż rok wcześniej oraz okazał się wyższy od mediany oczekiwań rynkowych i prognoz Krajowej Izby Gospodarczej. Wedle danych GUS w kwietniu 2022 r. towary były o 2,3% droższe niż w marcu oraz o 13,1% droższe niż rok wcześniej. Jak podaje GUS najbardziej gwałtowny wzrost cen zanotowano w odniesieniu do cen żywności i napojów alkoholowych. Zanotowany wzrost to 4,1%. Panujący konflikt zbrojny na Ukrainie niewątpliwie przyczynia się do wzrostu inflacji w Polsce. Najszybszym widocznym efektem wojny są drożejące surowce energetyczne, które przedkładają się chociażby na wzrost cen paliw na stacjach benzynowych.

Ponadto eksperci Polskiego Instytutu Ekonomicznego przewidują, że szczyt inflacji dopiero nastąpi, gdyż inflacja cały czas rośnie. Jednak jej wzrost w następnych miesiącach ma być dużo wolniejszy. Jak wskazują analitycy PIE podwyżki będą dotyczyć głównie cen żywności.

Podsumowując każda istotna zmiana stosunków, o których mowa w art. 138 k.r.o. może stanowić podstawę do podwyższenia alimentów. Bowiem zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 3 grudnia 2020 r., sygn. akt: III RC 47/20 „Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci z reguły utrzymuje się przez dłuższy czas, co zwykle wiążę się ze zmianą okoliczności, które kształtują zakres tego obowiązku. Orzekając o alimentach wymagalnych w dacie wyrokowania sąd bierze za podstawę potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego według stanu istniejącego w dacie orzekania (art.316 § 1 k.p.c.). W sytuacji, gdy świadczenia te nie odpowiadają już potrzebom dziecka lub nie przystają do możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców, a zmiany te mają charakter istotny i nastąpiły po wydaniu orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny, aktualizują się podstawy do wystąpienia z powództwem opartym o treść art. 138 k.r.i o. o zmianę tego orzeczenia.”

Jak wskazano powyżej czynników, które mogą świadczyć o konieczności podwyższenia kwoty obowiązków alimentacyjnych jest wiele. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie do potrzeb uprawnionego do alimentów, a także możliwości zobowiązanego do ich płacenia. Warto skontaktować się z Kancelarią celem omówienia szczegółów Twojej sprawy i ustalenia jakie dokumenty należy przygotować w Twoim przypadku.