Przemoc w rodzinie – nowe narzędzia do jej zwalczania – zmiany 2020

Trudny okres związany z epidemią COVID-19 odsłania problem, z którym mierzy się społeczeństwo od zamierzchłych czasów, a mianowicie przemoc w rodzinie. W związku z zaleceniami i możliwościami wykonywania pracy w trybie zdalnym ofiary przemocy domowej zostały zamknięte ze swoim oprawcą na 24 godziny. Wydawać by się mogło, że dom jest naszym azylem, miejscem odpoczynku i spokoju jednak dla niektórych może to być istne piekło.

Przemoc w rodzinie – zmiany 2020

Od 30 listopada 2020 r. mamy nowe narzędzia, które w świetle prawa dają nowe możliwości odcięcia ofiary od jej kata. W sytuacji zagrożenia należy poinformować właściwe organy o zdarzeniu i nie bać się jej nazwać przemocą w rodzinie, znęcaniem się fizycznym bądź psychicznym, kierowane wobec nas często przez osoby nam najbliższe.

Policjant ma prawo zatrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie stwarzającej bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego (podstawa prawna: art. 15a Ustawy o Policji).

Pamiętaj, nie warto chronić swojego oprawcy!Zgłoś przemoc i pomóż sobie!

Nadto Policjant ma prawo wydać wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Nakaz lub zakaz mogą być stosowane łącznie i są natychmiast wykonalne.

W przypadku zatrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie nakaz lub zakaz mogą być wydane bezpośrednio po jej zwolnieniu. Nakaz lub zakaz mogą być wydane również w przypadku nieobecności we wspólnie zajmowanym mieszkaniu, lub jego bezpośrednim otoczeniu osoby stosującej przemoc w rodzinie podczas wykonywania czynności przez Policję. Jeżeli osoba stosująca przemoc w rodzinie odmawia przyjęcia nakazu lub zakazu, doręczenie uważa się za dokonane. 

Osoba stosująca przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, ma obowiązek pozostawić klucze do wspólnie zajmowanego mieszkania i pomieszczeń jego bezpośredniego otoczenia w tym mieszkaniu. Ma natomiast prawo zabrać ze wspólnie zajmowanego mieszkania przedmioty osobistego użytku i służące do świadczenia pracy lub będące jej własnością zwierzęta domowe.

W przypadku sprzeciwu osób wspólnie zajmujących mieszkanie przedmioty te lub zwierzęta domowe pozostawia się we wspólnie zajmowanym mieszkaniu. W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu Policja przynajmniej trzykrotnie sprawdza, czy nakaz lub zakaz nie są naruszane. Pierwsze sprawdzenie odbywa się następnego dnia po wydaniu nakazu lub zakazu.

Osobie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, przysługuje zażalenie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia wspólnie zajmowanego mieszkania. Zażalenie wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu. Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia jego wpływu do sądu.

Nakaz lub zakaz tracą moc po upływie czternastu dni od dnia ich wydania, chyba że sąd udzieli zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz zostaną przedłużone. Policja niezwłocznie doręcza odpis nakazu lub zakazu prokuratorowi oraz zawiadamia właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny, o którym mowa w przepisach ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a gdy w mieszkaniu zamieszkują osoby małoletnie – także właściwy miejscowo sąd opiekuńczy (podstawa prawna: art. 15aa i n. Ustawy o Policji).

Policjant w celu stwierdzenia zasadności zatrzymania lub wydania nakazu lub zakazu dokonuje przy pomocy kwestionariusza oceny ryzyka bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, odrębnie dla osoby dorosłej i dziecka.

 (jeśli osobą stosującą przemoc w rodzinie jest żołnierz pełniący czynną służbę wojskową, zatrzymania żołnierza lub wydania nakazu lub zakazu dokonuje żołnierz Żandarmerii Wojskowej; podstawa prawna art. 18 ust. 2 i n. Ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych).

Powyższe skutkuje koniecznością wprowadzenia zmian wobec czego w Kodeksie postępowania cywilnego pojawił się nowy dział o nazwie sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (podstawa prawna: art. 560² – 560¹² kodeksu postępowania cywilnego).  Jednocześnie art. 11a ustawyz dnia 29 lipca 2005 r.o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wskazuje w jakich przypadkach ma zastosowanie obowiązek opuszczenia mieszkania.

Wniosek o nakazanie opuszczenia mieszkania

Jak wypełnić wniosek o nakazanie opuszczenia mieszkania. Wystarczy wypełnić formularz – link: https://dziennikustaw.gov.pl/D2020000210601.pdf (wniosek nie musi być złożony na formularzu).

Co warto podkreślić, wniosek ten jest wolny od opłat. Należy go złożyć w sądzie rejonowym właściwym wg miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a gdy brak miejsca zamieszkania, wg miejsca jego pobytu.

Należy mieć na uwadze, iż osobą stosującą przemoc w rodzinie może być:

• małżonek,
• wstępny,
• zstępny,
• rodzeństwo,
• powinowaty w tej samej linii lub stopniu,
• osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek,
• osoba pozostająca we wspólnym pożyciu,
• inna osoba wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca,
• osoba okresowo lub nieregularnie przebywająca w mieszkaniu wspólnie z osobą dotkniętą przemocą w rodzinie.

Warto wiedzieć, że już w toku postępowania Sąd może wydać postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia poprzez zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia sąd na czas określony. Sąd w postanowieniu może orzec łącznie o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz o zakazie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia

Nowa regulacja pojawia się także w Kodeksie wykroczeń art. 66b:

Kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny grozi temu, kto:

• nie stosuje się do wydanego przez Policję (lub Żandarmerię Wojskową) nakazu opuszczenia mieszkania lub zakazu zbliżania się do mieszkania,
• postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz, o których mowa wyżej, został przedłużony,
• postanowienia sądu o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Jeżeli potrzebujesz profesjonalnej pomocy skontaktuj się z naszą Kancelarią, która sprawnie i  bez zbędnych emocji przeprowadzi Cię przez całe postępowanie.

Przydatne linki:

Ustawa z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020 poz. 956):

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2005 Nr 180 poz. 1493): http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20051801493/U/D20051493Lj.pdf

Wzór wniosku o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia: https://dziennikustaw.gov.pl/D2020000210601.pdf

Statystyki GUS dotyczące przemocy domowej: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/wymiar-sprawiedliwosci/wymiar-sprawiedliwosci/ofiary-gwaltu-i-przemocy-domowej,1,1.html