Procedury sądowe w przypadku przemocy domowej: jak chronić ofiary i ścigać sprawców?

Przemoc domowa jest poważnym problemem społecznym. Dotyka on wiele rodzin: tylko w 2020 roku odnotowano 48 tysięcy przestępstw związanych z przemocą domową. Ofiary tego przestępstwa mogą nie wiedzieć, jakie środki ochrony przewidują dla nich regulacje prawne oraz co grozi potencjalnym sprawcom.

Niebieska karta

Obowiązujące prawo przewiduje procedurę „Niebieskiej karty” w przypadku przemocy domowej. Jest to dokument służący dla udokumentowania faktów przemocy w rodzinie oraz możliwości kontynuacji popełnienia tego przestępstwa w przyszłości.

Niebieską kartę może założyć:

1. funkcjonariusz Policji;
2. pracownik socjalny;
3. pracownik oświaty;
4. członek Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Pracownicy wspomnianych służb mogą założyć taką kartę, jeśli zajdzie u nich podejrzenie stosowania przemocy lub w wyniku zgłoszenia znęcania się dokonanego przez świadka. Omawiany dokument może służyć jako dowód, jeśli sprawa trafi do sądu.

Pracownik, który wypełnił kartę przekazuje ją do Zespołu Interdyscyplinarnego. Taki zespół funkcjonuje w każdej gminie. Członkami takiego zespołu zazwyczaj są:

1. pracownik socjalny;
2. dzielnicowy;
3. pracownik szkoły, w której uczy się dziecko;
4. psycholog;
5. lekarz;
6. przedstawiciel gminnej komisji alkoholowej.

Po przeprowadzeniu spotkania z ofiarą i sprawcą przemocy domowej zespół stwarza indywidualny plan pomocy mający na celu zaprzestanie dalszego stosowania przemocy. Taki plan może przewidywać konsultacje psychologiczne z ofiarą, prace socjalne, udział w grupie wsparcia dla ofiar przemocy domowej. Jeśli ofiarą jest dziecko, jest mu udzielana pomoc psychologiczna i pedagogiczna.

Plan przewiduje także szereg działań względem sprawcy. Zespół może wystąpić do Prokuratury o zastosowanie szeregu środków zapobiegawczych:

1. dozór policji;
2. tymczasowe aresztowanie;
3. nakaz opuszczenia lokalu zamieszkiwanego wspólnie z ofiarą;
4. zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Środki wymienione w pkt 3 i 4 może wydać nie tylko prokurator, ale także policjant podczas interwencji. Są one natychmiast wykonalne i obowiązują przez maksymalnie 14 dni od momentu wydania, jednak na wniosek osoby pokrzywdzonej mogą zostać przedłużone przez sąd.

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej, sąd może zobowiązać sprawców przemocy domowej do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych i psychologiczno-terapeutycznych. Te zabiegi mają na celu powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym jej stosowaniem oraz rozwijanie umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez stosowania przemocy. Są one realizowane w formie spotkań indywidualnych lub grupowych i prowadzone przez specjalistów w tej dziedzinie: psychologów, pedagogów, psychoterapeutów. Osoba, która otrzymała skierowanie do uczestnictwa w omawianych programie, ma obowiązek ukończenia takiego kursu.

Jeśli sprawca posiada broń palną, wszczęcie procedury „niebieskiej karty” może być podstawą do cofnięcia zezwolenia i odebrania broni.

Zakończenie procedury „niebieskiej karty” następuje z powodu ustania przemocy i przekonania zespołu, że przemoc w przyszłości się nie powtórzy. Na życzenie pokrzywdzonego po zakończeniu procedury przedstawiciele instytucji mogą dalej pracować z nim i bliskimi.

Specjalistyczne ośrodki

W przypadku, gdy środki przewidziane przez „niebieską kartę” mogą okazać się niewystarczające, są przewidziane inne regulacje mające na celu ochronę ofiar. Wśród nich można wymienić:

1. zakaz kontaktowania się i zbliżania się do ofiary;
2. uniemożliwienie osobie stosującej przemoc korzystania ze wspólnego mieszkania;
3. zapewnienie schronienia w specjalistycznym ośrodku;
4. bezpłatne badanie lekarskie oraz wydanie odpowiedniego zaświadczenia;
5. pomoc w uzyskaniu nowego mieszkania, jeśli lokal należy do sprawcy.

We wspomnianym ośrodku są zapewnione wszystkie niezbędne warunki bytowe oraz ochronne, jest możliwość uczestnictwa w programach psychologiczno-terapeutycznych, można także uzyskać pomoc prawną i lekarską. Ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej chronią pokrzywdzonych od kontaktów ze sprawcą. Przebywanie w takim ośrodku jest bezpłatne.

Odpowiedzialność karna sprawcy

Jeżeli dotyka Cię przemocą fizyczną bądź psychiczną, Ciebie bądź Twoje dzieci, warto rozważyć możliwość złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Pamiętaj, sprawca nie jest bezkarny to tylko jego błędne przeświadczenie! Złożenie zawiadomienie o możliwości popełnia przestępstwa to krok do Twojej wolności, życia bez przemocy.

Zgodnie z art. 207 Kodeksu karnego, znęcanie się jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Oprócz tego, ustawodawca przewiduje szereg surowszych kar w przypadkach:

1. jeśli ofiarą jest osoba nieporadna ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, sprawcy grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat;
2. jeśli sprawca znęca się ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawcy grozi kara od roku do 10 lat pozbawienia wolności;
3. jeśli w wyniku działania sprawcy ofiara targnęła się na własne życie, sprawcy grozi kara od 2 do 12 lat pozbawienia wolności.

Masz kontakt z przemocą, nie wiesz co zrobić, paraliżuje się strach? Skontaktuj się z Naszą Kancelarią, profesjonalny pełnomocnik pomoże znaleźć skuteczne rozwiązanie. Pamiętaj, życie bez przemocy jest możliwe i warto o nie zawalczyć.