Prowadzenie pojazdu mechanicznego po cofnięciu uprawnień – Jaka kara za to grozi?

Kiedy prowadzenie pojazdu mechanicznego „bez uprawnień” jest przestępstwem, a kiedy nie jest?

Wielu kierowców zastanawia się, kiedy prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę, która zgodnie z prawem nie może go prowadzić, stanowi przestępstwo. Należy rozróżnić następujące sytuacje:

• prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę, która nie uzyskała uprawnień do kierowania pojazdami;
• prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę, której zatrzymano prawo jazdy;
• prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę, wobec której starosta wydał decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami;
• prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę, wobec której sąd orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

W pierwszym przypadku osoba kierująca pojazdem na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu popełnia wykroczenie określone w art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń, zagrożone karą aresztu do 1 miesiąca, karą 1 miesiąca ograniczenia wolności albo karą grzywny od 1500 zł do 30 000 zł.

Nie popełnia przestępstwa osoba, która prowadzi pojazd mechaniczny pomimo zatrzymania prawa jazdy. Zatrzymanie prawa jazdy nie powoduje bowiem utraty uprawnień, a jedynie zostają one zawieszone. Chodzi o następujące przypadki:

• zatrzymanie przez Policjanta prawa jazdy (fizyczne zatrzymanie dokumentu) m.in. z powodu upływu terminu jego ważności, przekroczenia limitu punktów karnych w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny czy kierowania pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, a także o
• zatrzymanie przez starostę, w drodze decyzji administracyjnej, prawa jazdy m.in. z powodu upływu terminu jego ważność, nieprzedstawienia przez kierującego zaświadczenia o ukończeniu kursów reedukacyjnych limitu punktów karnych w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny czy kierowania pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym.

Taka osoba również popełnia wykroczenie z art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń. Ważne jest podkreślenie, że jeżeli osoba kierowała pojazdem silnikowym pomimo wydania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu jej prawa jazdy z powodu kierowania pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, starosta wydaje decyzję administracyjną o przedłużeniu okresu, na który zatrzymano prawo jazdy, do 6 miesięcy.

Natomiast odpowiedzialność za przestępstwo opisane w art. 180a Kodeksu karnego poniesie osoba, wobec której starosta wydał decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami. Ustawa o kierujących pojazdami przewiduje następujące grupy podstaw do wydania decyzji:

• stwierdzenie braku zdolności do kierowania pojazdem – m.in. gdy wydano orzeczenie lekarskie stwierdzające istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem;
• naruszenie przez kierującego przepisów prawa powszechnie obowiązującego – m.in. gdy kierowca prowadził pojazd silnikowy pomimo wydania decyzji o przedłużeniu okresu, na który zatrzymano prawo jazdy (do 6 miesięcy) oraz gdy kierowca ponownie przekroczył limit punktów karnych w okresie do 5 lat od skierowania na kurs reedukacyjny;
• orzeczenie przez sąd środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Ważne jest to, że decyzja musi być ostateczna. Starosta może także wydać decyzję o cofnięciu uprawnień na wskazany okres. W odniesieniu do takiego przypadku Sąd Najwyższy podkreśla, że prowadzenie pojazdu mechanicznego po zakończeniu okresu wskazanego w decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, ale bez ich odzyskania, nie jest niestosowaniem się do decyzji o ich cofnięciu, lecz jedynie prowadzeniem pojazdu bez posiadania uprawnień. Tym samym, zachowanie takie nie stanowi przestępstwa, lecz jedynie wykroczenie. Również nie popełni przestępstwa, lecz tylko wykroczenie, kierujący w przypadku, gdy starosta wydaje decyzję administracyjną o przywróceniu uprawnień do kierowania pojazdami po ustaniu przyczyn, które spowodowały ich cofnięcie, oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej, nawet jeśli nie zostanie odebrane prawo jazdy.

Warto również zaznaczyć, że w przypadku prowadzenia pojazdu mechanicznego przy niezastosowaniu się do sądowego zakazu prowadzenia pojazdów sprawca popełnia przestępstwo określone w art. 244 Kodeksu karnego, a nie w art. 180a Kodeksu karnego, mimo że jedną z przesłanek wydania decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami jest orzeczenie wskazanego środka karnego. Rodzi to poważne konsekwencje, ponieważ przestępstwo z art. 244 Kodeksu karnego jest zagrożone surowszą karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jaką karę może orzec sąd za prowadzenie pojazdu mechanicznego wbrew decyzji o cofnięciu uprawnień?

Na podstawie art. 180a Kodeksu karnego sąd może orzec karę grzywny, karę ograniczenia wolności od 1 miesiąca do lat 2 lub karę pozbawienia wolności od 1 miesiąca do lat 2. Ponadto sąd obowiązkowo orzeknie zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres od 1 roku do lat 15.

Należy przy tym podkreślić, że za popełnienie przestępswa prowadzenia pojazdu mechanicznego po cofnięciu uprawnień sądy dosyć rzadko orzekają karę pozbawienia wolności. W 2018 r. jedynie w 12% przypadków orzeczono taką karę, a w niecałych 8% przypadków taka kara została wykonana. Zdecydowanie przeważają wyroki skazujące na karę grzywny.

Tabela 1. Statystyki skazań z 2018 r. za przestępstwo z art. 180a Kodeksu karnego.

Sąd może również warunkowo umorzyć postępowanie – napisaliśmy o tym TUTAJ https://kancelaria.lexay.pl/warunkowe-umorzenie-postepowania/. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może orzec wobec sprawcy zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres do lat 2.

W każdym przypadku zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Pomożemy Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie problemu.