Przysposobienie dziecka – rodzaje, przesłanki, konsekwencje

Przysposobienie, zwane również adopcją, polega na uznaniu dziecka za własne przez osobę niebędącą biologicznym rodzicem dziecka. By dokonać adopcji należy spełnić szereg przesłanek. Jakie są rodzaje przysposobienia? Kto może przysposobić dziecko? Na te i inne pytania dotyczące adopcji odpowiemy w poniższym artykule.

Wyróżniamy przysposobienie:

• Pełne
• Niepełne
• Całkowite

Przysposobienie pełne

Przysposobienie pełne to forma przysposobienia, w której przysposabiający zostaje prawnym rodzicem dziecka, zastępując w pełni prawa i obowiązki biologicznych rodziców. Skutki tego przysposobienia rozciągają się na krewnych oraz na potomków adoptowanego dziecka. Przysposobienie pełne powoduje ustanie praw i obowiązków przysposobionego związanych z pokrewieństwem wobec jego krewnych, a także praw i obowiązków tych krewnych wobec niego (w tym obowiązek alimentacyjny krewnych wobec przysposobionego dziecka) . Ten rodzaj adopcji wiąże się ze zmianami w akcie urodzenia.

Przysposobienie niepełne

W przypadku przysposobienia niepełnego skutki polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Osoba adoptowana nadal utrzymuje więź z rodziną biologiczną. Adopcja niepełna może być zmieniona na pełną na wniosek przysposabiającego.

Przysposobienie całkowite

Ten rodzaj przysposobienia wywołuje skutki podobne do tych wywoływanych przez przysposobienie pełne. Następuje ono w sytuacji, w której rodzice naturalni wyrazili zgodę przed sądem opiekuńczym na przysposobienie, ale nie wskazali osoby przysposabiającej.
Przy przysposobieniu całkowitym zrywane są całkowicie kontakty z rodziną biologiczną. Adopcja całkowita, w przeciwieństwie do innych rodzajów adopcji, ma charakter nierozerwalny, czyli nie jest dopuszczalne jej rozwiązanie. Przy przysposobieniu całkowitym sporządza się nowy akt urodzenia, w którym jako rodziców podaje się przysposabiających.

Kiedy można przysposobić dziecko?

Aby przysposobienie dziecka było możliwe, muszą być spełnione określone przesłanki. Przysposobić można małoletniego (osobę, która nie ukończyła 18 roku życia lub nie zawarła związku małżeńskiego) i tylko dla jej dobra. Wymóg małoletności powinien być spełniony w dniu złożenia wniosku o przysposobienie. Jeśli dziecko ukończyło 13 lat wymagana jest zgoda przysposobionego.

Kto może przysposobić dziecko?

Przysposabiającym może być osoba, która posiada zdolność do czynności prawnych – osoba pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona. Kwalifikacje osobiste takiej osoby dają podstawę do przekonania, że będzie należycie wypełniać obowiązki przysposabiającego. Kolejnym warunkiem jest posiadanie opinii kwalifikacyjnej oraz świadectwa ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, chyba że obowiązek ten jej nie dotyczy. Między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku. Przysposobić dziecko może zarówno osoba samotna jak i małżonkowie.

Przysposobienie wspólne

Tylko małżonkowie mają możliwość wspólnego przysposobienia dziecka. Adopcja ma skutki przysposobienia wspólnego także wtedy, gdy osoba przysposobiona przez jednego z małżonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego małżonka. W przypadku, gdy małżonkowie nie decydują się na przysposobienie wspólne, do adopcji wymagana jest zgoda małżonka. Zgodnie z art. 116 k.r.o, przysposobienie przez jednego z małżonków nie może nastąpić bez zgody drugiego małżonka, chyba że ten nie ma zdolności do czynności prawnych albo że porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.

Zgoda rodziców na adopcję

Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do przysposobienia dziecka wymagana jest zgoda rodziców przysposobionego, chyba że zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej, są nieznani lub porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. W szczególnych okolicznościach możliwe jest orzeczenie przez sąd opiekuńczy adopcji mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeżeli odmowa zgody na przysposobienie jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka.