Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną – krok po kroku.

Co daje orzeczenie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną?

Zawarcie małżeństwa wywiera liczne skutki prawne, w tym te, które są związane z majątkami małżonków. Co do zasady między małżonkami występuje ustrój wspólności majątkowej. Jedynie wyjątkowo pomiędzy małżonkami obowiązują inne ustroje majątkowe, w tym ustrój rozdzielności majątkowej. Małżonkowie mogą ustanowić rozdzielność majątkową w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego, potocznie nazywanej intercyzą, przed wstąpieniem w związek małżeński albo już po wstąpieniu w ten związek, przy czym umowa będzie odnosiła się wyłącznie na przyszłość. Istnieje również możliwość ustanowienia przez sąd ustroju rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.

Etapy ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną

Pismem wszczynającym postępowanie sądowe prowadzące do orzeczenia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest pozew. W pozwie trzeba zawrzeć wszystkie elementy określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Pozew może zostać skierowany przez jednego z małżonków przeciwko drugiemu albo przez wierzyciela jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków, przeciwko obojgu małżonkom.

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną może być ustanowiona tylko w wyjątkowych wypadkach, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreślono, że ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (postanowienie SN z 14.02.2020 r., V CSK 351/19; tak też wyrok SN z 11.12.2008 r., II CSK 371/08). Sądy jednak podkreślają, że instytucja ta nie może służyć do utrudniania egzekucji wierzycielom. Ponadto Sąd Najwyższy wskazuje, że ważnym powodem do zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej jest separacja małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym. Zniesienie wspólności majątkowej z datą wsteczną jest możliwe o tyle tylko, o ile w tej dacie istniały już ważne powody zniesienia wspólności (wyrok SN z 4.06.2004 r., III CK 126/03). Za ważne powody do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, gdy w chwili ich pojawienia się występowała separacja faktyczna małżonków, należy uznać przede wszystkim:

• zaciągnięcie przez małżonka długu, który zagraża interesom rodziny;
• trwonienie pieniędzy w związku z uzależnieniem od hazardu czy alkoholu;
• hulaszczy, wystawny tryb życia;
• rażąco niegospodarne decyzje podejmowane w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.

W pozwie oczywiście trzeba zawrzeć wnioski dowodowe. Kolejnym etapem będzie wzięcie udziału w postępowaniu dowodowym. Sąd najczęściej przeprowadzi, jako dowód główny, dowód z przesłuchania stron, co wiąże się z koniecznością stawienia się na rozprawie w sądzie.

Ostatnim etapem będzie wydanie przez sąd wyroku ustanawiającego rozdzielność majątkową z datą wsteczną albo oddalającego powództwo w całości lub w części.

Co daje orzeczenie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną?

Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest korzystne w przypadku, gdy wierzyciel próbuje wyegzekwować dług wobec jednego z małżonków z majątku wspólnego małżonków. Po orzeczeniu przez sąd rozdzielności majątkowej wierzyciel będzie mógł zaspokoić się jedynie z majątku osobistego małżonka-dłużnika oraz z udziału, jaki przypada małżonkowi- dłużnikowi w majątku wspólnym, który powstał po ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Małżonek niebędący dłużnikiem nie będzie odpowiadał ze swojego majątku za długi powstałe po dniu, który został wskazany przez sąd jako dzień ustalenia rozdzielności majątkowej.

Wsteczne orzeczenie rozdzielności majątkowej uchroni małżonka niebędącego dłużnikiem także przed odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe. Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli zniesienie wspólności nastąpiło z datą wsteczną – to od tej daty powstaje zmieniony stan prawny rzutujący na przedmiot odpowiedzialności za zobowiązania podatkowego jednego z małżonków. Odpowiedzialność całym majątkiem wspólnym małżonków zastępuje odpowiedzialność zobowiązanego z jego majątku odrębnego i ułamkowego udziału w dotychczasowym majątku wspólnym (wyrok SN z 17.05.2017 r., V CSK 575/16).

W razie wątpliwości skontaktuj się z prawnikami kancelarii Lexay. Specjalizujemy się w prawie rodzinnym, w tym w prowadzeniu spraw związanych z majątkami małżonków.