Rozwód bez zgody małżonka, czy to możliwe?

W kulturze i życiu codziennym powszechnie przyjmuje się, że rozwód podobnie jak zawarcie małżeństwa wymaga zgody obu stron, a orzeczenie rozwodu przez sąd bez zgody małżonka wydaje się sytuacją ekstremalną i rzadko spotykaną, powszechnie kojarzoną z patologicznymi zachowaniami, jak np. stosowanie przemocy domowej, zdrady czy inne społecznie nieakceptowalne zachowania. W rzeczywistości jednak, ustawodawca jako podstawę orzeczenia o rozwodzie wskazuje zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami. W przypadku spełnienia tej przesłanki każdy z małżonków może żądać rozwiązania małżeństwa. Oznacza to, że tak naprawę ustawodawca nie wymaga, co do zasady, zgody współmałżonka na rozwód, a udowodnienia, że do rozkładu pożycia faktycznie doszło.

W odróżnieniu od zawarcia małżeństwa, gdzie nowożeńcy wspólnie wyrażają zgodę na wstąpienie w związek małżeński, rozwód orzekany jest przez sąd w ramach postępowania cywilnego przed sądem powszechnym. W trakcie procesu w sprawach o rozwód podczas postępowania dowodowego kluczowe jest wykazanie, że doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami. Musi to być całkowity rozpad więzi emocjonalnej, takiej jak miłość, troska i inne wzajemne uczucia, więzi fizycznej, braku współżycia małżonków oraz więzi gospodarczej, kiedy małżonkowie nie prowadzą już wspólnie gospodarstwa domowego, nie dzielą między sobą wydatków, prowadzą finanse i utrzymują się oddzielnie. Dodatkowo rozpad ten musi być trwały, co oznacza, że nie ma możliwości by małżonkowie wrócili do siebie. W przypadku, gdy obie strony są zgodne co do rozwodu, niewątpliwe przyspieszy i ułatwi to proces dowodzenia, kiedy fakt rozkłady pożycia pozostaje niesprzeczny, sąd może uznać te okoliczności za udowodnione. W przypadku braku zgody małżonka na rozwód kluczowe będzie uargumentowanie i wykazanie, że do trwałego i zupełnego rozpadu pożycia faktycznie doszło i nie ma żadnych możliwości do jego powrotu. Reasumując, w tym aspekcie wspólna zgoda na rozwód nie ma kluczowego znaczenia, jednak zdecydowanie ułatwi i przyspieszy przewód sądowy.

W sprawach o rozwód, ustalając, że doszło do rozkładu pożycia, sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi za to winę. W zależności od winy, zgoda małżonka może nie mieć znaczenia lub nawet może być okolicznością skutkującą oddaleniem powództwa.

Rozwód bez orzekania o winie:

W tym przypadku zgoda współmałżonków ma kluczowe znaczenie, gdyż tylko jeśli oboje zgadzają się na rozwód i nieorzekanie o winie, sąd nie będzie zobligowany do prowadzenia postępowania w tym zakresie, co oznacza skrócenie postępowania dowodowego w kwestii winy stron i tym samym całego przewodu sądowego. Na zgodne żądanie stron sąd zaniecha orzekania o winie.

Rozwód z orzeczeniem winy obu stron:

Jeżeli obie strony zostają uznane ze winne rozpadu pożycia, sąd może orzec rozwód bez względu na wolę rozwiązania małżeństwa drugiej strony. Sąd orzeka rozwód z winy obu stron, gdy oboje z małżonków swoim zawinionym zachowaniem doprowadzili do rozkładu pożycia małżeńskiego. Wyrok z winy obojga małżonków zapada wówczas, gdy obie strony wzajemnie obwiniają się o rozpad małżeństwa.

Rozwód z orzeczeniem o winie jednej ze stron:

W tej sytuacji zależy, która strona wnosi pozew o rozwód. Jeżeli powód, tj. osoba, która wnosi o rozwód, nie ponosi winy, a leży ona wyłącznie po drugiej stornie, to nie ma znaczenia czy współmałżonek wyraża zgodę na rozwód. Zupełnie inaczej prezentuje się jednak odwrotna sytuacja, kiedy to pozew wnosi małżonek, winny rozpadowi więzi małżeńskiej, wtedy to od zgody strony przeciwnej zależy dopuszczalność tego rozwodu. W przypadku braku takiej zgody rozwód jest niedopuszczalny, chyba że odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. (Pominięcie odmowy zgody na rozwód z powodu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego może nastąpić wówczas, gdy w danych okolicznościach nie ma podstaw do przyjęcia, że orzeczenie rozwodu może wywołać niepożądane skutki społeczne.)

Podsumowując, co do zasady rozwód bez zgody małżonka jest możliwy. Podstawą orzeczenia o rozwodzie jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, który należy udowodnić. Zgoda współmałżonka przyspiesza i ułatwia cały proces rozwodowy, nie jest jednak kluczowa. Wyjątkiem są dwie sytuacje: pierwsza, w której strony muszą wspólnie wyrazić żądanie rozwodu bez orzekania o winie oraz druga, kiedy pozew o rozwód wnosi małżonek, który ponosi wyłączną winę za rozkład pożycia i nie uzyska zgody współmałżonka na rozwód. Oznacza to, że wbrew powszechnemu wyobrażeniu, rozwód w przypadku braku jednomyślności nie jest zarezerwowany do sytuacji nadzwyczajnych, a mimo że wspólna zgoda na rozwód ułatwia znacząco postępowanie to nie jest konieczna do zakończenia małżeństwa wyrokiem sądu. Jeżeli planujesz rozwód skontaktuj się z naszą Kancelarią, pomożemy Ci przejść przez proces rozwodowy oszczędzając emocje i czas.