Śmierć małżonka w trakcie sprawy o rozwód lub separację, a dziedziczenie ustawowe.

Rozwód a dziedziczenie ustawowe

Rozwód to prawomocne orzeczenie sądu powodujące trwałe i zupełne ustanie małżeństwa. Z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego małżeństwo przestaje istnieć w sensie prawnym. W konsekwencji byli małżonkowie nie dziedziczą po sobie na zasadach ustawowych.

Separacja a dziedziczenie ustawowe

Separacja to orzeczenie sądu stwierdzające zupełny, lecz niekoniecznie trwały rozkład pożycia małżonków. Mimo że zwalnia małżonków z wielu obowiązków wynikających z małżeństwa, formalnie związek nadal istnieje. Co do zasady małżonek pozostający w separacji nadal dziedziczy, chyba że separacja została prawomocnie orzeczona – wówczas traci status spadkobiercy ustawowego.

Dziedziczenie ustawowe – podstawy prawne

Dziedziczenie ustawowe następuje w sytuacji braku testamentu. Zgodnie z art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego, spadkobiercami w pierwszej kolejności są dzieci zmarłego oraz współmałżonek. Udział małżonka w spadku nie może być mniejszy niż ¼ całości.

Śmierć małżonka w toku sprawy rozwodowej lub o separację

W przypadku śmierci jednego z małżonków podczas toczącej się sprawy o rozwód lub separację, zgodnie z art. 446 Kodeksu postępowania cywilnego, postępowanie ulega umorzeniu. W praktyce oznacza to, że małżeństwo formalnie nadal trwa, a małżonek pozostający przy życiu dziedziczy ustawowo po zmarłym.

Wyłączenie od dziedziczenia – art. 940 Kodeksu cywilnego

Istnieje jednak możliwość wyłączenia małżonka od dziedziczenia w przypadku trwającego konfliktu. Warunki wyłączenia są określone w art. 940 § 1 k.c.:

• spadkodawca przed śmiercią wystąpił o rozwód lub separację z wyłącznej winy małżonka,
• żądanie rozwodu lub separacji było uzasadnione
• śmierć nastąpiła w toku postępowania sądowego.

Pozew o wyłączenie od dziedziczenia mogą złożyć pozostali spadkobiercy ustawowi (np. dzieci zmarłego). Należy to zrobić w ciągu sześciu miesięcy od dnia, kiedy spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy, jednak nie później niż w ciągu roku od otwarcia spadku (art. 940 § 2 k.c.).

Uzasadnione żądanie rozwodu lub separacji

Sąd spadkowy analizuje zasadność żądania rozwodu lub separacji, badając, czy istniały przesłanki do orzeczenia rozwodu lub separacji z winy drugiego małżonka w chwili śmierci spadkodawcy.

Separacja a prawo do dziedziczenia

W przypadku separacji, dziedziczenie ustawowe zostaje wyłączone jedynie wtedy, gdy separacja zostanie prawomocnie orzeczona. Jeśli natomiast małżonek umrze w toku sprawy o separację, możliwość wyłączenia drugiego małżonka od dziedziczenia regulują te same przepisy (art. 940 k.c.), co w przypadku rozwodu – pod warunkiem spełnienia kryteriów winy i zasadności żądania.

Podsumowanie

Śmierć jednego z małżonków w trakcie procesu rozwodowego lub separacyjnego rodzi określone skutki prawne w zakresie dziedziczenia. Aby skutecznie zabezpieczyć swoje interesy spadkowe w takiej sytuacji, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej adwokata. Kancelaria adwokacka Lexay zapewni wsparcie w przeprowadzeniu odpowiednich procedur oraz doradzi najlepsze rozwiązania w konkretnej sytuacji prawnej.