Upadłość konsumencka i oddłużenie a dziedziczenie spadku po krewnych

Z ogłoszenia upadłości przez zadłużonego konsumenta wynika szereg korzyści. Jednak w czasie tego postępowania trzeba liczyć się z pewnymi ograniczeniami dotyczącymi swobodnego rozporządzania swoim majątkiem. Co w sytuacji, gdy upadły konsument uzyska spadek?

Bardzo często otrzymanie spadku jest zastrzykiem finansowym dla osoby, która otrzymuje ten spadek. W sytuacji, gdy otrzymywany spadek jest obciążony długami można go odrzucić lub przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Powołanie do spadku powoduje otrzymanie nowych składników majątkowych, które mogą w znaczny sposób polepszyć sytuację ekonomiczną spadkobiercy.

Taka sytuacja budzi więc pytanie, co w sytuacji, gdy do spadku powołany zostaje upadły konsument, w jakim zakresie może on samodzielnie podejmować decyzje w sprawach spadkowych oraz rozporządzać wchodzącym w skład spadku majątkiem.

Czym jest spadek?

W pierwszej kolejności należy zastanowić się nad tym, czym właściwie jest spadek. Przepisy prawa nie zawierają jasnej definicji tego pojęcia. Jednak zgodnie z art. 922 §1 kodeksu cywilnego spadek to prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Do przejścia praw i obowiązków majątkowych zmarłego może dojść na podstawie testamentu lub przepisów ustawy.

Należy pamiętać, że w skład spadku wchodzą również długi, które pozostawił po sobie zmarły. Decydując się więc na przyjęcie spadku należy liczyć się z tym, że wierzyciele będą mogli zwrócić się o uregulowanie należności pozostałych po zmarłym. Warto więc rozważyć wówczas przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – wierzyciel będzie mógł zaspokoić swoje należności tylko do wysokości wartości majątku.

Czy spadek należy się upadłemu?

Ogłoszenie upadłości pociąga za sobą skutki, zwłaszcza w sferze prawa do zarządu majątkiem. Majątek upadłego staje się masą upadłości zarządzaną przez syndyka. Kwestia powołania upadłego do spadku została uregulowana w ustawie prawo upadłościowe. Jeżeli do spadku otwartego po dniu ogłoszenia upadłości powołany zostaje upadły, spadek wchodzi do masy upadłości. Syndyk nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

Natomiast, jeżeli otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do chwili jej ogłoszenia nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył, spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

Jeżeli upadły konsument po ogłoszeniu upadłości złoży oświadczenie o odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, takie oświadczenie staje się ono bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.

Nieważna jest również umowa zbycia całości lub części spadku albo całości lub części udziału spadkowego zawarta przez upadłego po ogłoszeniu upadłości. Nieważna jest też dokonana przez niego czynność rozporządzająca udziałem w przedmiocie należącym do spadku, jak i jego zgoda na rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku przez innego spadkobiercę.

Wyłącznie spadku z masy upadłości

Ustawodawca w art. 121 prawa upadłościowego przewidział możliwość wyłączenia spadku z masy upadłości. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w skład spadku wchodzą wierzytelności i prawa wątpliwe, co do istnienia lub możliwości ich wykonania, można wyłączyć spadek z masy upadłości. Wyłączeniu podlega również spadek, jeżeli składniki majątkowe wchodzące w skład spadku są trudno zbywalne albo z innych przyczyn wejście spadku do masy upadłości nie byłoby korzystne dla postępowania upadłościowego.

Podsumowanie

Należy pamiętać, że po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej spadek, do którego powołany został upadły, automatycznie wchodzi w skład masy upadłościowej. Przyjęcie spadku następuje z dobrodziejstwem inwentarza, a więc wierzyciele mogą domagać się zaspokojenia jedynie do wysokości wartości majątku spadkowego. Upadłemu odebrana jest możliwość samodzielnego rozporządzania spadkiem, wszelkie podjęte przez niego czynności są nieważne. Aby odzyskać spadek należy ubiegać się o wyłączenie spadku z masy upadłości, jednak ta możliwość została mocno ograniczona przez ustawodawcę.