Egzekucja alimentów – czyli co robić, gdy były mąż lub żona nie płaci alimentów?

Egzekucja alimentów i jak ją skutecznie przeprowadzić. Były mąż lub żona nie płaci alimentów zasądzonych wyrokiem, lub ugodą zawartą przed sądem? Odzyskanie pieniędzy nie jest skomplikowane.

Z poniższego artykułu dowiesz się:

1. Jakie są najczęstsze problemy z egzekucją alimentów oraz jak im zaradzić
2. Poznasz sposoby na egzekucję alimentów, oraz co robić gdy egzekucja jest bezsuteczna
3. Dowiesz się jakie kary grożą za niepłacenie alimentów

Najczęstsze problemy z egzekucją alimentów

Bezskuteczność egzekucji

Zgodnie z art. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z bezskutecznością egzekucji mamy do czynienia w momencie, gdy przez okres dwóch ostatnich miesięcy nie udało się wyegzekwować pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.

Za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów  przeciwko dłużnikowi przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu:

1. braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika,
2. niemożności wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą

Po uznaniu egzekucji za bezskuteczną osoba uprawniona może złożyć do organu właściwego wierzyciela wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego.

Ukrywanie majątku przez dłużnika alimentacyjnego

Kolejnym z problemów związanych z egzekucją alimentów jest ukrywanie majątku przez zobowiązanego. Nierzadko zdarza się tak, że dłużnik alimentacyjny przepisuje swój majątek na osoby trzecie. Pomniejsza tym samym swoje możliwości zarobkowe, utrudniając lub uniemożliwiając realizację obowiązku alimentacyjnego. 

Taką sytuację reguluje art. 136 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który mówi o ochronie interesu osoby uprawnionej do alimentów.

Sąd ustala czy w ostatnich trzech latach osoba, która była już wtedy zobowiązana do świadczeń, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego. Zmiany stanu majątkowego nie uwzględnia się również gdy dłużnik umyślnie dopuścił się do jego utraty, zrzekł się zatrudnienia, lub zmienił je na mniej zyskowne.

Co robić gdy dłużnik ukrywa majątek?

Jeżeli były mąż lub żona w jakikolwiek sposób pomniejszałby swoją zdolność majątkową lub zarobkową możesz skorzystać z określonych roszczeń:

1. tzw. skargi pauliańskiej – unormowanej w art. 527-535 Kodeksu cywilnego – istotą skargi jest złożenie powództwa do sądu w celu umożliwienia dochodzenia roszczeń wierzyciela. Skargę paulińską składa się gdy wskutek czynności prawnej dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, a w efekcie tego zabiegu osobą pokrzywdzoną został wierzyciel. Rozpatrzona pozytywnie umożliwia dalszą egzekucję z majątku dłużnika.
2. Na podstawie art. 59 Kodeksu cywilnego w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby w tym przypadku uprawnionej do alimentów, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.
3. W sytuacji, gdy zobowiązany odrzucił spadek z pokrzywdzeniem uprawnionego do alimentów, ten może na podstawie art. 1024 Kodeksu cywilnego w ciągu 6 miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o tym fakcie, lecz nie później nie później niż w terminie 3 lat od złożenia oświadczenia o odrzuceniu wnieść do sądu powództwo o uznanie powództwa za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.

Były mąż lub żona nie płaci i mieszka za granicą 

Częstym problemem związanym z niepłaceniem alimentów jest też egzekucja alimentów od rodzica mieszkającego za granicą.

Procedura dotycząca transgranicznych roszczeń alimentacyjnych została uregulowana wRozporządzeniu Rady (WE) NR 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

W pierwszej kolejności, aby egzekucja alimentów od rodzica mieszkającego za granicą mogła się rozpocząć, musimy uzyskać prawomocny wyrok zasądzający alimenty.

Orzeczenie wydane przez sąd polski jest wykonalne w innym państwie członkowskim bez konieczności przeprowadzania specjalnego postępowania i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu.

Następnie powinniśmy złożyć wniosek o egzekucję alimentów za granicą za pośrednictwem sądu polskiego do sądu właściwego miejscowo, w którego okręgu przebywa dłużnik alimentacyjny.

Do składanego wniosku należy dołączyć:

1. odpis orzeczenia sądu,
2. wyciąg z orzeczenia sporządzony przez sąd pochodzenia na odpowiednim formularzu,
3. w odpowiednim przypadku dokument wykazujący stan zaległości i podający datę ich wyliczenia,
4. w razie potrzeby tłumaczenie orzeczenia i formularza. 

Zobacz też:

Sposoby egzekucji alimentów 

Egzekucja komornicza

Wydanie przez sąd wyroku w sprawie alimentów niestety nie jest gwarancją tego, że od razu otrzymasz zasądzone kwoty. Powszechnie wiadomo, że dłużnicy alimentacyjni nie spieszą się z uregulowaniem płatności.

Co możesz zrobić w takiej sytuacji?

Po uzyskaniu wyroku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności kierujemy wniosek egzekucyjny do komornika. On poprowadzi postępowanie egzekucyjne zmierzające do wyegzekwowania należnych alimentów. Warto zaznaczyć, że skierowanie wniosku egzekucyjnego nie rozpoczyna samej egzekucji, a jedynie postępowanie egzekucyjne.

Egzekucja zostaje wszczęta dopiero w chwili, gdy komornik dokona pierwszej czynności, przy której doręczy dłużnikowi alimentacyjnemu zawiadomienie o wszczęciu egzekucji. 

Komornik ma obowiązek przeprowadzać z urzędu dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika alimentacyjnego oraz jego miejsca zamieszkania. Egzekucja alimentów przez komornika może obejmować wiele obszarów, a między innymi:

1. ruchomości;
2. wynagrodzenie za pracę;
3. rachunek bankowy;
4. inne wierzytelności;
5. inne prawa majątkowe
6. Nieruchomości.

Zgodnie z art. 31 ustawy o komornikach sądowych, komornik w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych przekazuje wierzycielowi wyegzekwowane należności niezwłocznie, niezależnie od sposobu ich wyegzekwowania.

Fundusz Alimentacyjny

Kolejną możliwością egzekwowania alimentów jest skorzystanie z pomocy funduszu alimentacyjnego. Warto jednak wiedzieć, że z takiej pomocy można skorzystać wyłącznie jeżeli wcześniej miała miejsce bezskuteczna egzekucja alimentów. 

Jakie są warunki do nabywania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego?

Zgodnie z art. 9 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów świadczenie takie przysługuje osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia.

Wyjątkiem jest pełnoletnie dziecko, przed ukończeniem 25 roku życia, które kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej. W przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności egzekucja alimentów nie jest ograniczona czasowo.

Wysokość świadczenia przyznawana z Funduszu Alimentacyjnego jest zależna od wysokości bieżąco ustalonych alimentów. Nie może jednak przekraczać 500 zł.

Kiedy alimenty nie zostaną wypłacone z funduszu?

Gdy ubiegamy się o przyznanie alimentów z fudnuszu musimy wziąć pod uwagę kilka wyłączeń. Występuje limit dochodu rodziny, który w przeliczeniu na osobę, nie może przekraczać 800 zł.

Zakaz wypłaty takich świadczeń alimentacyjnych występuje również w przypadku osób, które zostały umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej.

Alimenty z funduszu nie zostaną również wypłacone osobie, która zawarła związek małżeński.

Zwrócenie się o alimenty do rodziny dłużnika 

Jeżeli powyższe możliwości na egzekucję alimentów zawiodą finalnym rozwiązaniem jest zwrócenie się o pomoc do rodziny dłużnika. Świadczenia alimentacyjne na rzecz małoletnich dzieci po rodzicach w pierwszej kolejności zobowiązani są płacić dziadkowie.

Jeżeli ich sytuacja finansowa nie jest stabilna w dalszej kolejności zobowiązane jest rodzeństwo rodziców. Należy jednak pamiętać, że zarówno dziadkowie, jak i rodzeństwo będą prawdopodobnie zaspokajać jedynie część potrzeb dziecka. Sąd ustalając wysokość alimentów, musi bowiem wziąć pod uwagę ich możliwości zarobkowe i majątkowe. 

Zobacz też:

Jakie kary za niepłacenie alimentów

Przestępstwo nie alimentacji

Za niepłacenie alimentów dłużnikowi grozi szereg konsekwencji. Po pierwsze niepłacenie alimentów to przestępstwo uregulowane w art. 209 kodeksu karnego. Zgodnie z powyższym artykułem uchylanie się od płacenia alimentów skutkuje karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Jeżeli natomiast sprawca swoim zachowaniem naraził osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, może zostać ukarany grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Sankcje administracyjne 

Nałożenie sankcji administracyjnych za niepłacenie alimentów będzie możliwe dopiero po przeprowadzeniu sprawy w sądzie cywilnym. Po nieudanym podjęciu próby wyegzekwowania alimentów i orzeczeniu bezskuteczności egzekucji organy samorządowe podejmą następujące działania:

1. przeprowadzą wywiad alimentacyjny u dłużnika w celu ustalenie sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej, a także stanu zdrowia dłużnika oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentów – dłużnik pod rygorem odpowiedzialności karnej musi złożyć oświadczenie w powyższej sprawie,
2. przekazują dane dłużnika i informacje o jego zaległościach do biura informacji gospodarczej,
3. w przypadku, gdy dłużnik nie pracuje zobowiązują go do zarejestrowania się jako bezrobotny,
4. zatrzymają prawo jazdy.

Jeżeli borykasz się z problemem odzyskania zaległych alimentów i potrzebujesz porady prawnej zapraszamy do naszej kancelarii, która oferuje pomoc w tego typu sprawach. Nasi prawnicy zapewniają profesjonalną i kompleksową obsługę prawną.