Nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego – co musisz wiedzieć

9 marca 2023 r. Sejm uchwalił przygotowany przez rząd projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, który następnie został podpisany przez Prezydenta i ogłoszony 31 marca 2023 r. Uzasadnienie projektu nowelizacji kpc stanowi, iż wprowadzane zmiany mają na celu przede wszystkim usprawnić prowadzenie postępowań w sądach cywilnych. Pierwsze zmiany mają wejść w życie w ciągu 3 miesięcy od ogłoszenia ustawy.

Zmiana wartości przedmiotu sporu

Jedną z istotniejszych zmian w kpc jest zmiana wartości przedmiotu sporu – jest to pierwsza taka zmiana od kilkunastu lat. Wprowadzana zmiana wartości przedmiotu sporu prowadzi do zmiany właściwości rzeczowej sądów okręgowych. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 17 ust. 4 kpc, do właściwości rzeczowej sądów okręgowych należeć będą sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Pełnomocnictwo do doręczeń

Kolejną zmianą w kodeksie postępowania cywilnego jest wprowadzenie nowego rodzaju pełnomocnictwa – pełnomocnictwa do doręczeń. Takie pełnomocnictwo pozwoli stronie umocować dowolną osobę fizyczną wyłącznie do odbioru korespondencji sądowej.

Art. 88 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego

Pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych może obejmować wyłącznie upoważnienie do odbioru pism sądowych. Pełnomocnictwa takiego można udzielić każdej osobie fizycznej (pełnomocnik do doręczeń).

Wyraźne wyodrębnienie wniosków dowodowych i oświadczeń w pismach procesowych

Art. 128¹ kodeksu postępowania cywilnego

Pismo wnoszone przez stronę zastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Jeżeli pismo zawiera uzasadnienie, wnioski dowodowe, zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu, nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę.

Powyższym przepisem ustawodawca wprowadza regulację stanowiącą, iż strona zastępowana przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego czy Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej będzie musiała dokonać w piśmie wyraźnego wyodrębnienia oświadczenia, twierdzenia i wniosków dowodowych. Ponadto zgodnie z brzmieniem powyższego przepisu wnioski dowodowe, które zostaną przywołane wyłącznie w uzasadnieniu pisma będą bezskuteczne.

Autorzy projektu nowelizacji uznają takie rozwiązanie za istotne z punktu widzenia usprawnienia przebiegu procesu, z uwagi na fakt, że wszystkie wnioski dowodowe zostaną zamieszczone w petitum, co z kolei zapewni przejrzystość pism wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników.

Możliwość wyłączenia sędziego na podstawie jego poglądów, co do sprawy

Ustawodawca w projekcie nowelizacji dokonał uszczegółowienia okoliczności mogących wywołać uzasadnioną wątpliwość, co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Art. 49 kpc miał zapobiegać nadużywaniu przez strony postępowania nieuzasadnionych wniosków o wyłączenie sędziego, jednak jego praktyczne zastosowanie dodatkowych czynności procesowych oraz przedłużenia całego postępowania. Nowelizacja niniejszego przepisu ma na celu naprawę poprzedniej regulacji oraz umożliwić pełną realizację art. 156¹ kpc.

Nowe brzmienie art. 156¹ k.p.c. powoduje uszczegółowienie formy pouczenia o prawdopodobnym wyniku sprawy wskazując, że może ono obejmować w szczególności wyrażenie poglądu, co do:

• wykładni przepisów prawa mogących znaleźć zastosowanie w sprawie;
• faktów, które na danym etapie sprawy mogą zostać uznane za bezsporne lub dostatecznie wykazane.

Postępowanie z udziałem konsumentów

Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego wprowadza nowy dział, którego przepisy będą miały zastosowanie w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, o ile konsument jest stroną postępowania. Nowelizacja ma na celu wzmocnienie pozycji konsumentów wobec przedsiębiorcy.

W takich postępowaniach konsument będzie mógł wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla swojego zamieszkania, a przepisy dotyczące postępowania z udziałem konsumentów będą stosowane również w sytuacji, gdy przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.

Ponadto przedsiębiorca, który nie podejmie próby polubownego załatwienia sporu lub będzie mediował w złej wierze — tu niewątpliwie można mówić o sposobie rozpatrywania reklamacji klienta — będzie ryzykował, niezależnie od wyniku sprawy, obciążeniem kosztami.

Bezczynność wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym

Kolejną zmianą w kodeksie postępowania cywilnego jest wprowadzenie przepisu, który nakazuje umorzenie postępowania w całości lub w części z urzędu, w sytuacji, gdy wierzyciel w terminie roku od daty wezwania nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania albo w terminie 3 lat od dnia zawieszenia postępowania nie zażądał jego podjęcia. Nowelizacja ma na celu przeciwdziałanie wieloletnim egzekucjom również w przypadku bezczynności wierzyciela. W takich przypadkach egzekucja staje się niewspółmiernie uciążliwa dla dłużnika, czemu ustawodawca chce zapobiec.

Reasumując, wprowadzane zmiany w prawie mogą powodować wiele praktycznych problemów jednak większość z wprowadzonych rozwiązań należy ocenić jednak pozytywnie. Musi upłynąć trochę czasu, aby zweryfikować czy w rzeczywistości cele ustawodawcy zostaną spełnione, a postępowania cywilne prowadzone będą w szybszy i bardziej ekonomiczny sposób.