Posiadanie narkotyków – Jaka kara za to grozi?

Jaki jest zakres karalności posiadania narkotyków?

Zgodnie z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii karalne jest posiadanie, wbrew przepisom ustawy, środków odurzających lub substancji psychotropowych. Ta sama ustawa wskazuje, że środki odurzające i substancje psychotropowe może posiadać wyłącznie przedsiębiorca, jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna uprawniona do ich posiadania na podstawie przepisów ustawy, rozporządzenia unijnego 273/2004 lub rozporządzenia unijnego 111/2005. Z tego powodu posiadanie narkotyków przez każdą inną osobę jest zachowaniem bezprawnym, a same narkotyki będą podlegały przepadkowi. Karalne jest jednak posiadanie tylko tych środków odurzających i substancji psychotropowych, które zostały wskazane w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 17 sierpnia 2018 r.

Jak w prawie karnym rozumie się posiadanie narkotyków?

Posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych jest definiowane bardzo szeroko. Chodzi o każdy fizyczny kontakt z narkotykiem, nawet jeśli wiąże się z bardzo krótkim władaniem. Bez znaczenia jest okoliczność, czy sprawca znajdował się we władaniu narkotyków, które chciał samodzielnie zażyć lub które chciał przekazać innej osobie. Również tzw. kurier narkotykowy podlega odpowiedzialności karnej. Tak samo za posiadanie uznaje się przechowywanie narkotyków we własnym mieszkaniu lub w innym miejscu, o ile sprawca ma do nich dostęp.

Sąd Najwyższy ponadto podkreślił, że posiadaniem jest każde władanie narkotykiem, a więc także związane z jego użyciem lub zamiarem użycia. Wynika z tego, że również samo zażycie narkotyku jest objęte regulacją prawa karnego. Natomiast ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii nie przewiduje kary za tzw. posiadanie wewnętrzne. Chodzi tu o pozostawanie pod wpływem środka odurzającego lub substancji psychotropowej. W niektórych przypadkach odpowiedzialności karnej będzie podlegać jednak osoba, której ponad wszelką wątpliwość udowodni się, że posiadała narkotyki, a okoliczność ta będzie wynikała z pozostawania pod ich wpływem. Są to jednak rzadkie przypadki, ponieważ zgodnie z Kodeksem postępowania karnego niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Stwierdzenie znajdowania się określonej osoby pod wpływem środka odurzającego (substancji psychotropowej) nie może być równoznaczne z dowodem na okoliczność, iż wcześniej posiadała ona taką substancję.

Ponadto co do zasady nie będzie podlegała odpowiedzialności karnej osoba, która posiada jedynie śladowe ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych, tzn. ilości mniejszej niż minimalne, która wywołują efekt odurzający. W orzecznictwie często podkreśla się, że takie zachowanie nie jest w ogóle karalne na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Natomiast czasami sądy uznają, że takie zachowanie jest nielegalne, ale jego społeczna szkodliwość jest znikoma, a tym samym nie dochodzi do popełnienia przestępstwa.

Należy przy tym pamiętać, że karalne jest posiadanie narkotyków jedynie wtedy, gdy sprawca ma świadomość, że je posiada, a do tego chce je posiadać albo godzi się na to. Nieświadomość posiadania narkotyków wyklucza odpowiedzialność karną.

Jaką karę przewidziano za posiadanie narkotyków?

Artykuł 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje następujące kary za posiadanie narkotyków:

• za podstawowy typ posiadania – karę pozbawienia wolności od 1 miesiąca do lat 3;
• za posiadanie znacznej ilości narkotyków – karę pozbawienia wolności od 1 roku do lat 10;
• w wypadku mniejszej wagi – karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 1 roku.

W przypadku podstawowego typu posiadania, jeżeli wymierzona przez sąd kara pozbawienia wolności nie przekraczałaby 1 roku, możliwe jest orzeczenie, zamiast tej kary, kary ograniczenia wolności nie niższej od 3 miesięcy albo grzywny nie niższej od 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie sąd orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek.

Przez znaczną ilość narkotyków rozumie się co najmniej kilkadziesiąt porcji. Natomiast przy ustalaniu, czy zachodzi wypadek mniejszej wagi, który nie odnosi się do posiadania znacznej ilości narkotyków, analizuje się, czy posiadanie dotyczyło małej ilości narkotyków, jaki był cel posiadania (własny użytek, przekazanie innej osobie czy wprowadzenie do obrotu), a także jaka była motywacja sprawcy (czy chciał zażyć w związku z chorobą lub uzależnieniem).

Czy skazanie i odbycie kary występują zawsze w przypadku posiadania narkotyków?

Nie! Trzeba wyraźnie podkreślić, że w polskim prawie istnieją instytucje, które pozwalają na uniknięcie odpowiedzialności karnej za posiadanie narkotyków, a także instytucje, które pozwalają za zawieszenie wykonania kary. Poza tym sądy nie są zbyt surowe w orzekaniu za przestępstwo posiadania narkotyków. W 2018 r. polskie sądy skazywały najczęściej za posiadanie narkotyków w typie podstawowym, przy czym kara pobawienia wolności była wymierzana stosunkowo rzadko (niecałe 20% przypadków), a jeszcze rzadziej zasądzano karę bezwzględnego pozbawienia wolności (jedynie 8%). Zamiast tego wobec oskarżonych orzekano głównie kary grzywny, a nieco rzadziej kary ograniczenia wolności. Natomiast w przypadku posiadania znacznej ilości narkotyków sądy wydawały surowe orzeczenia.

Tabela 1. Statystyki skazań w 2018 r. za przestępstwa określone w art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Wśród instytucji, które wykluczają odpowiedzialność karną sprawcy lub które wykluczają odbycie kary pozbawienia wolności, należy wskazać:

• umorzenie, o którym mowa w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii;
• umorzenie z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu;
• warunkowe umorzenie postępowania;
• warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności (tzw. zawiasy).

Umorzenie, o którym mowa w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, jest jedynie możliwością pozostawioną prokuratorowi, Policji lub sądowi. Wskazane organy mogą umorzyć postępowanie, jeśli zostaną spełnione łącznie następujące warunki:

• sprawca dopuścił się posiadania narkotyków w typie podstawowym albo zachodzi wypadek mniejszej wagi;
• chodzi o nieznaczną ilość narkotyków;
• narkotyki były przeznaczone na własny użytek sprawcy;
• orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.

Ustalenie, jaka ilość narkotyków jest nieznaczna, nie jest proste. Zależy to bowiem przede wszystkim od rodzaju narkotyku. Najczęściej jednak przyjmuje się, że chodzi o ilość odpowiadającą bieżącym potrzebom sprawcy, czyli nie więcej niż kilka porcji narkotyku (głównie 1-2 porcje).

W przypadku spełnienia powyższych warunków postępowanie można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. W rzeczywistości chodzi tu o niewszczynanie postępowania. Oznacza to, że chociaż posiadanie narkotyków przez sprawcę, wobec którego nie wszczęto postępowania, jest przestępstwem, to nie poniesie on odpowiedzialności karnej.

Umorzenie postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu z kolei prowadzi do uznania, że posiadanie przez sprawcę narkotyków nie stanowi przestępstwa.

Warunkowe umorzenie postępowania – napisaliśmy o tym TUTAJ https://kancelaria.lexay.pl/warunkowe-umorzenie-postepowania/

Jeśli jednak sąd dojdzie do wniosku, że nie jest możliwe umorzenie ani warunkowe umorzenie postępowania, to wciąż istnieje szansa na pozostanie na wolności. Sąd może bowiem warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

Jak widzisz, ustalenie, w jaki sposób będzie kształtowała się odpowiedzialność karna za posiadanie narkotyków, nie jest proste. Jednak dużą nadzieję możesz wiązać z przychylnością sądów do łagodnego traktowania oskarżonych. W każdym przypadku zachęcamy do kontaktu z Kancelarią, której prawnicy pomogą Ci ustalić najlepszą strategię obrony i zapewnią fachową pomoc na każdym etapie postępowania.